سوء استفاده های احتمالی از اثر انگشت
خطر سرقت اثر انگشت
برخی حقوقدانان نسبت به سوءاستفاده احتمالی از انگشت نگاری هشدار می دهند و معتقدند این مسأله مرتبط باموضوع امنیت ملی است و باید بررسی شود. شاید بارها این اتفاق برای شما که این مطلب را می خوانید، رخ داده باشد که برای دریافت کالا یا بسته ای از شما اثرانگشت گرفته شود. تمامی افراد در مواجهه با این موضوع به راحتی این کار را انجام می دهند اما نمی دانند که افراد سودجو می توانند بعدها از این اثر انگشت ها سوءاستفاده های بسیار زیادی کنند. اغلب شرکت هایی که از شما برای تحویل کالا اثرانگشت می گیرند این استدلال را دارند که برای احراز هویت شما در سیستم شان باید حتما اثرانگشت شما را داشته باشند، درحالی که این کار اصلا لازم نیست، زیرا شما وقتی به سوپرمارکت برای خرید یک پاکت شیر مراجعه می کنید، فروشنده از شما به هیچ عنوان امضا یا اثرانگشت نمی گیرد و شاید بتوان از این مثال برای رد استفاده از اثرانگشت در برخی از شرکت ها استفاده کرد.
اثرانگشت حالا موضوع مهمی است، از ورود به سیستم بعضی یارانه ها یا تلفن همراه گرفته تا حضور و غیاب پرسنل در اداره ها. تا همین چند سال پیش و قبل از استفاده از اثرانگشت برای لوازم الکترونیک، بیشترین و مهمترین استفاده از اثرانگشت در پرونده های قضائی بود و البته سوءاستفاده های دیگری نظیر جعل اسناد هم با همین اثرانگشت انجام می شود. اما در سال های اخیر با توجه به ارزانی و دردسترس بودن وسایل و تجهیزات مربوط به خوانش و ثبت اثر انگشت، تقریبا در همه گروه های کاری از آن استفاده می شود. دیگر انگار اثرانگشت آن قدر موضوع ناچیزی شده است که برای هر کاری از آن استفاده می کنند، از باز کردن حساب بانکی تا تحویل گرفتن هدایا از ادارات و سازمان ها. بارها شنیده ایم که وقتی می خواهند به کارمندان اداره ای کارت هدیه یا اقلام غذایی بدهند، از آنها اثرانگشت برای ثبت تحویل آن می گیرند.
اما از کاربردهای مهم انگشت نگاری می توان به کنترل روند اقامت های طولانی مدت در کشورهای دیگر و ورود و خروج مداوم افراد از کشوری به کشور دیگر توسط اداره مهاجرت کشور میزبان اشاره کرد. با توجه به قوانین مهاجرتی، هرگاه تبعه خارجی قصد اقامت بلندمدت را در کشور میزبان داشته باشد، موظف به انگشت نگاری و ثبت اطلاعات فردی در سیستم رایانه ای است، هرچند کشور ما این مورد را توهین به شهروندان خود می انگارد. اما طبق قوانین تازه بین المللی، برای سفر به برخی کشورها، انگشت نگاری یک امر بدیهی و طبیعی است. امروزه بسیاری کشورهای عضو پیمان کنترل مهاجرت غیرقانونی و نیز ضدتروریسم، برای متقاضیان گذرنامه در همان کشور مطبوع، اطلاعات فردی و اثرانگشت درون چیپ های درون جلد گذرنامه، ثبت و ذخیره شده تا مسافران هنگام ورود به کشورهای مقصد، درگیر بروکراسی کنترل اثرانگشت نباشند.
خطراتی که اثر انگشت می تواند داشته باشد
عده ای از حقوقدانان مانند علیرضا دقیقی که پرونده های زیادی در این مورد داشته یا با این موضوع از نزدیک برخورد کرده است، اعتقاد دارند که در مورد موضوع اثرانگشت قانون گذاری صورت نگرفته و انجام این کار به هیچ عنوان قانونی نیست و این موضوع آن قدر مهم است که باید به عنوان یک موضوع امنیت ملی به صورت فوق العاده بررسی شود، زیرا از این طریق می توان به راحتی سوءاستفاده های بسیار زیادی انجام داد. به همین دلیل موضوع دریافت اثرانگشت موضوع بسیار مهمی است که متاسفانه خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.
اثرانگشت در برخی موارد مجوز قانونی ندارد
علیرضا دقیقی با بیان این که دریافت اثرانگشت قانونی نیست، گفت:این که بگوییم این موضوع غیرقانونی است، درست نیست، بلکه باید بگوییم این موضوع قانونی نیست، یعنی قانون گذار مجوز انجام این کار را صادر نکرده است و البته مسأله امنیتی بسیار زیادی دارد. همان طور که می دانیم اثرانگشت منحصربه فرد است و به همین دلیل اثرانگشت باید یک مرکز جامع داشته باشد آن هم در اداره ثبت احوال تا اسکن ها را با دایرکتوری خود تطبیق بدهد و بعد فقط تایید کند، نه این که ثبت کند. ولی صرف نظر از این که کمیسیون چیست، الگویی که اثرانگشت به دست می دهد، منحصربه فرد است و شما در هر حالتی اثر انگشت تان یک جور است و در هر حالتی هیچ فرقی در الگوی اثرانگشت ظاهر نمی شود، در نتیجه اثرانگشت موضوعی بسیار امنیتی و خاص و چالش برانگیز است.
تمام اثرانگشت هایی که از افراد و شرکت های مختلف دریافت می شود باید در قالب آیین نامه ٢٧٠٠٠ باشد، یعنی امنیت شبکه در قالب آن پروتکل باید به سازمان ثبت احوال منتقل شود و این شرکت باید واسط باشد، به واسطه محافظت از نرم افزار هایی که سازمان ثبت احوال اعلام می کند. در ادامه، آن نقاط را از اثرانگشت برمی دارد و انطباق آن اثرانگشت را سازمان ثبت احوال اعلام می کند، نه اثرانگشت فرد. شما وقتی به دفترخانه می روید، اثر انگشت تان تایید کننده دیتابیس سازمان ثبت احوال است، نه اثرانگشتی که اپراتورهای شرکت های مخابراتی از افراد جمع می کنند.
فاجعه ای در راه است
این حقوقدان با اشاره به این موضوع که دریافت اثرانگشت از افراد در شرکت های مختلف منجر به سوءاستفاده می شود و فاجعه به بار می آورد، گفت:اثرانگشت هایی که اکثرا از افراد اخذ می شود در داخل فرم اطلاعات فردی جمع آوری می شود و اثرانگشت در دیتای خودش باقی می ماند تا شرکت مقابل ثابت کند که کالای موردنظر را به فردی که فرم اطلاعات شخصی و اثرانگشت آن موجود است، فروخته است. این اطلاعات در محلی مانند یک هارد ذخیره می شود. این هارد پردازشش در یک سی پی یو است و آن سی پی یو یک تونل دارد و از این طریق وصل می شود به افرادی که می توانند به آن در خارج از کشور دسترسی داشته باشند. مشکلی که درحال حاضر در دنیا وجود دارد این است که اثرانگشت ها را همه دارند ولی نمی دانند این اثرانگشت متعلق به کیست. وقتی ما این دیتابیس را به صورت تصویر درمی آوریم یک فاجعه به بار می آید. به طور مثال من تعجب می کنم که نامزد انتخابات وقتی برای ثبت نام به وزارت کشور مراجعه می کند، اثرانگشت خود را وارد می کند.
خطراتی که اثر انگشت می تواند داشته باشد
تعجب من هم به این دلیل است که ممکن است با این اثرانگشت به گوشی، کامپیوتر و بسیاری از اطلاعات دیگر خود ورود پیدا کند. در مقابل فردی که این اثرانگشت را می گیرد به راحتی می تواند از این اثرانگشت یک سند درست و در جای دیگر از آن استفاده کند. با این وجود، این سوال پیش خواهد آمد که ما چرا باید این اثرانگشت را در اختیار دیگران بگذاریم. در امضا این طور نیست، زیرا امضا براساس امواجی که از مغز افراد صادر می شود، صورت می گیرد و امضایی که افراد برای کاری انجام می دهند، با اثرانگشت تفاوت بسیاری دارد. بنابراین گرفتن و جمع آوری اثرانگشت فاجعه ملی است و نمی دانم چرا ما به آن توجهی نمی کنیم، در نتیجه اخذ اثرانگشت به هر نحو مجوز قانونی ندارد.
سوءاستفاده از اثرانگشت افراد در فرم های اطلاعات شخصی
این وکیل دادگستری با بیان این موضوع که می توان به راحتی از اثرانگشت در فرم های اطلاعات شخصی سوءاستفاده کرد، افزود:ما برای کارهایی که انجام می دهیم باید جوابی داشته باشیم. اپراتورهای تلفن همراه پاسخشان این است که من می خواهم کالا را به شما بدهم و باید در مقابل آن هم رسید داشته باشم و قرارداد دو طرفه است. اما باید توجه داشته باشید که شما دفترخانه هم می روید از شما اثرانگشت می گیرند. ما می گوییم که اثرانگشتی که در دفترخانه می گیرند با اثرانگشتی که در شرکت ها از شما می گیرند، تفاوت دارد، زیرا دفترخانه از دیتابیس استفاده و کنترل می کند که شما همان فردی هستید که در دیتابیس آن سازمان وجود دارد یا خیر.
حالا فرض کنید یکی از شرکت های مخابراتی یا شرکت های دیگر یا هر کسی که اثرانگشت می گیرد، یکی از دیتابیس هایش لو برود به طور مثال کارمند با رئیسش دعوا شود و چند تا از هاردها را بردارد و کپی کند و دوباره سر جایش بگذارد، با این کار یک فاجعه رخ می دهد و تمام دیتابیس های افراد هم به این طریق لو می رود و با این کار این فرد نه تنها دیتابیس افراد دیگر را دارد، بلکه اطلاعات شخصی آنها شامل کدملی، محل تولد، هویت آن فرد و آدرس خانه او را دارد. به همین دلیل این پروژه باید در شورای امنیت ملی مطرح شود تا مشخص شود چه فاجعه ای رخ داده است، یعنی واقعا باید یک جلسه فوق العاده تشکیل شود و در این جلسه تمام این دیتابیس ها شناسایی شود و آنها را از بین ببرند. شما فرض کنید که یک نفر قصد داشته باشد از این اطلاعات سوءاستفاده کند و آنها را به فروش برساند. این اطلاعات میلیاردها ارزش دارد و با این کار می تواند پول هنگفتی به جیب بزند. حالا فکر کنید که این اطلاعات در داخل مجموعه ای ثبت می شود که سی پی یو کشور تولید کننده آن برای کشوری که در آن زندگی می کنید، نیست.
زیر بار ثبت اثرانگشت نرویم
دقیقی با بیان به این موضوع که اگر نخواهیم این موضوع را تنها به اوپراتورهای مخابرات محدود کنیم، می توانیم به حقوق ماهانه و کارت هدایایی که برخی از نهادها به کارمندان خود می دهند و در مقابل از آنها امضا و اثرانگشت دریافت می کنند، اشاره کنیم، گفت:ما نباید برای دریافت چیزی این کار را انجام دهیم. نمونه این اتفاق برای من رخ داد و یکی از شرکت های مخابراتی برایم سیم کارتی را فرستاد و از من خواست که اثر انگشتم را در پایین قرارداد بزنم و من درنهایت این کار را انجام ندادم و کار ما به سازمان تنظیم مقررات کشیده شد. در آن جا صحبت هایی مطرح شد و در ادامه گفتند که طرفین عقد قرارداد یعنی هم سرویس دهنده و هم من باید این قرارداد را امضا کنیم که من قبول نکردم و گفتم فردی که مدیرعامل شرکت مخابراتی است باید تمام قراردادها را امضا کند.
خطراتی که اثر انگشت می تواند داشته باشد
آیا تا به حال پیش آمده که وقتی از یک سوپرمارکت یک کالایی را می خرید در ازای آن اثرانگشت دهید؟ پس در این جا این سوال پیش خواهد آمد که چرا برخی از شرکت ها باید برای تحویل برخی از کالاها به شما اثر انگشت تان را بگیرند؟ من وقتی یک ساختمانی را می سازم براساس معماری که آن سازه دارد می دانم که چگونه آن بنا را ساخته ام. تمام سی پی یو ها در دنیا در دست یک سری شرکت هایی هستند که همه آنها آمریکایی اند، یعنی این سیستم ها آمریکایی است و اگر تولیدکننده سی پی یو باشند، فقط در کشور آمریکا هستند و آمریکایی ها می توانند این سی پی یوها را استفاده کنند. اگر سامسونگ یک سی پی یو برای گوشی می گذارد، باز هم تولید کننده آن آمریکایی است. درنهایت باید بگوییم که ما در مورد دریافت اثرانگشت خلأ قانونی داریم، زیرا هر کاری را که بخواهیم انجام دهیم، باید قانون داشته باشد وگرنه نمی توانیم کاری انجام دهیم.
