نکاتی که در مورد وسواس فکری و درمان آن باید بدانید
وسواس فکری چیست؟
خیلی از ما احتمالا وسواس داشته باشیم. این وسواس در ما، تا زمانی که به درجه افراطی، آزاردهنده و بیماری نرسد، نامِ اختلال به خودش نمی گیرد. با این حال اگر این مشکل درمان نشود می تواند به یک اختلال جدی بدل شود و اختلال های دیگر را دامن بزند. اما وسواس فکری چیست و چطور باید آن را درمان کرد؟
وسواس فکری و اعمال اجباری
وسواس فکری یا OCD (obsessive compulsive disorder) شکلی از اختلال روانی یا یک بیماری است که باعث می شود فکرهایی در ذهن یک فرد شکل بگیرد و او را مجبور به دست زدن به اعمال اجباری بکند.
چطور باید فهمید که کسی وسواس فکری دارد؟ با اینکه همه افراد کم و بیش وسواس هایی در زندگی دارند، اما اگر این افکار و اعمال بیش تر از یک ساعت در روز تجربه شود و یا اینکه آنقدر تکرار شود که کیفیت زندگی یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد، نشانه ای از اختلال وسواس فکری-عملی است.
انواع وسواس فکری
-
بررسی کردن
-
احساسِ آلودگی
-
ایجاد نظم و تقارن بخشیدن
-
داشتن افکار مزاحم
علائم وسواس فکری
- آگاهی نسبت به حرکات معمول بدن مثل بستن پلک ها، تنفس، لمس و غیره
- نگران بودن نسبت به صدمه دیدنِ خود و دیگران
- داشتن سوءظن و بدگمانی
- مشغول بودن به تمیز کردن به صورت مداوم
- داشتن عادت های اجباری ای همچون شمارش اشیاء، شمارش مراحل، ترس از لمس شدن، ترس از استفاده از توالت عمومی و غیره
وسواس فکری منجر به بروز چه اختلال های دیگری می شود؟
به باور روان شناس ها افراد مبتلا به وسواس، زمینه قوی ای برای ابتلا به انواع اختلال های دیگر همانند اختلال شخصیت را نیز دارند. آن ها اغلب دچار یک بیماری روانی دیگر نیز هستند.
این وسواس اغلب با سندروم دیگری به نام تورت (Tourette) همراه است. سندروم تورت اختلالی نورولوژیک یا عصبی است که با حرکات یا صداهای تکراری، کلیشه ای و غیرارادی که به نامِ تیک ها شناخته می شود، همراه است.
تیک داشتن را احتمالا خیلی از ما تجربه کرده ایم، و یا همه ما با افرادی در زندگی مواجه شده ایم که این رفتار را به دلیل وسواس فکری-عملی انجام می داده اند؛ مانندِ بالا انداختن شانه، چشمک زدن، تکان دادن سر و گردن، بالا کشیدن بینی، لمسِ بخشی از بدن و یا حتی تیک های صوتی. سندروم تورت به همین دلیل درباره افرادی که دچار وسواس فکری هستند مورد بررسی قرار می گیرد.
اختلال های روانی دیگری که در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری دیده می شود:
- اختلال اضطراب
- اختلال افسردگی
- دوقطبی بودن
- بیش فعالی
- اختلال در خوردن
- اختلال بدریخت انگاری
- اختلال موکَنی و پوست کَنی
- اختلالِ رفتار تکراری
دلایل به وجودآورنده اختلال وسواس فکری
عوامل رفتاری و شناختی: برخی از افراد ممکن است در پی تجربه ترس، دوری یا استرس مثلا شروع کار جدید، پایان یک رابطه یا آغاز یک شغل جدید، وسواس را تجربه کنند که علل رفتاری دارد. در علل شناختی افکار مزاحم نقش بسیار پر رنگی دارند.
عوامل ژنتیکی:اگر افراد یک خانواده به وسواس فکری مبتلا باشند، احتمال اینکه دیگر اعضاء نیز دچار وسواس شوند بسیار زیاد است. تا ۵۰ درصد این احتمال وجود دارد.
مشکلات خودایمنی: بیماری های خودایمنی که در کودکان وجود دارد، منجر می شود بسیاری شان از همان زمان به وسواس فکری دچار شوند. ابتلا به آنفولانزای H1N1 یکی از این بیماری هاست.
راهکارهای درمان وسواس فکری
- در مرحله اول فرد مبتلا باید خود به درمانش کمک کند. اگر فرد درکنار وسواس فکر دچار اضطراب نیز میباشد میبایست ابتدا راه حل برای درمان اضطراب پیدا کند، همچنین ورزش، تلاش برای دور کردنِ افکار مزاحم، مشغول نگه داشتنِ خود به انجام کارهای دیگر و گذاشتنِ زمانِ لازم برای حل وسواس، بخشی از این خودیاری است.
- در مرحله دوم وقتی فرد نتواند به تنهایی از پس مشکل برآید، نیاز به «جلسات روان درمانی» پیدا می کند. این جلسات می تواند از ۶ الی ۷ جلسه و حتی چندماه و چندسال طول بکشد. زمان روان درمانی، به عواملی همچون شیوه ابتلا به وسواس، مدت زمان ابتلا و نحوه مواجهه با آن برمی گردد.
- در مرحله سوم، دارودرمانی به میان می آید. این روش در بیش تر مبتلایان به وسواس فکری جواب می دهد و کمک می کند سریع تر بتوانند وسواس شان را کنترل کنند.
درمان آنلاین وسواس فکری
