مخاطرات ایمنی و بهداشتی و محیط زیست در آشپزخانه

اصول ایمنی در آشپزخانه

چند نکته و توصیه که با رعایت آنها می توان از بروز حوادث جلوگیری کرد:

1. هر چند وقت یکبار پیچ دسته قابلمه ها، ماهی تابه و زودپز را سفت کنید. در صورت شل بودن پیچ دسته ها،ممکن است هنگام حمل قابلمه غذای داغ از دست شما رها شود و خطر سوختگی و آسیب دیدگی به وجود بیاید.
2. هیچ وقت درب زودپز را قبل از پایین آمدن سوپاپ باز نکنید. اگر درب زودپز نیاز به تعمیر داشت،سریعا آن را تعمیر کنید و تا قبل از آن از زودپز استفاده نکنید.
3. سوپاپ اطمینان درب زودپز را همیشه به دقت شسته و از نظر مسدود نبودن به طور مرتب بررسی کنید.
4. کف آشپزخانه را همیشه تمیز و خشک نگهدارید. هر وقت مواد غذایی یا آب روی زمین یا سطوح دیگر آشپزخانه ریخت،سریع آن را برداشته و محل را به دقت تمیز کنید. خیس بودن کف آشپزخانه باعث لیز خوردن و افتادن می شود. ضمن اینکه رطوبت و مواد غذایی مورد علاقه حشرات و جوندگان است و بهتر است همیشه کف آشپزخانه را خشک نگه داشت.
5. گاهی اوقات به دلیل نداشتن دسترسی کافی هنگام برداشتن اشیا،آنها از روی کابینت یا از ارتفاع سقوط کرده و باعث ایجاد جراحت،شکستگی و آسیب دیدگی در ناحیه سر و صورت یا دست ها و پاها می شود. هنگام برداشتن ابزار و وسایل از جایی که به راحتی به آن دسترسی ندارید،مانند طبقه های بالای کابینت از یک چهارپایه یا نردبان مخصوص استفاده کنید.
6. در انتخاب نردبان یا چهارپایه ای که برای برداشتن اشیا از آن استفاده می کنید،دقت کنید و از نردبان و چهارپایه مناسب استفاده کنید. گاهی اوقات استفاده از نردبان نامناسب باعث ایجاد حوادثی مانند شکستگی و ضرب دیدگی می شود. مطمئن شوید چهارپایه یا نردبان تحمل وزن شما را داشته باشد و قبل از بالا رفتن از نردبان ضامن و قفل ایمنی آن را ببندید. بعد از برداشتن شی مورد نظر از کسی بخواهید شی را از شما گرفته و در پایین آمدن به شما کمک کند.
7. ظروف شیشه ای و شکستنی که ترک خورده اند یا قسمتی از آن شکسته یا به اصطلاح لب پر شده است را دور بیندازید. استفاده از لیوان ها و استکان های ترک دار و لب پر،خیلی مواقع باعث ایجاد جراحت و آسیب می شود.
8. هنگام روشن کردن شعله اجاق گاز ابتدا کبریت یا فندک را روشن کنید و سپس پیچ گاز را باز کنید. با رعایت همین نکته کوچک و ساده می توانید از بسیاری از آتش سوزی ها پیشگیری کنید.
9. هنگام استفاده از مواد ضدعفونی کننده و جرم گیر از ماسک تنفسی و دستکش استفاده کنید. پنجره ها را باز بگذارید تا هوا جریان پیدا کند و تهویه مناسب انجام شود. کار با مواد شیمیایی و محرک در فضای بسته و بدون تهویه ممکن است باعث ایجاد مسمومیت و تحریکات شدید تنفسی شود.
10. ابزار و وسایل تیز و برنده مانند چاقوها و ساطور را در جایی مناسب و دور از دسترس بچه ها نگهداری کنید .

اگر سال‌های زیادی است که آشپزی می‌کنید و در این زمینه تجربه‌های فراوان دارید، باز هم دانستن برخی نکات ایمنی مربوط به آشپزخانه برای داشتن فضایی سالم و ایمن خالی از لطف نیست؛ در ادامه به نکاتی مهم‌ برای رسیدن به امنیت بیشتر در آشپزخانه اشاره می‌کنیم:

• · همیشه قبل از شروع پخت غذا، دستان خود را بشویید.
• · هنگام تهیه غذا زیور‌آلاتی را که امکان افتادن آنها در غذا وجود دارد از خود دور کنید و از پوشیدن لباس‌های بدون آستین یا با آستین خیلی بلند خودداری کنید.
• · هنگام لمس وسایل الکتریکی از خشک بودن دستان‌تان مطمئن شوید.
• · قبل از به برق‌ زدن یا از برق کشیدن وسایل برقی، مطمئن شوید که کلید دستگاه در حالت خاموش است.
• · چاقوها را در جای مخصوص خود قرار دهید و پوشش مخصوصی برای تیغه‌های آن در نظر بگیرید.
• · تمام ابزار و مواد لازم برای تهیه غذا را قبل از شروع کار از جای خود بیرون آورده و در دسترس قرار دهید.
• · بلافاصله پس از استفاده از کابینت‌ها و کشوها، در آنها را ببندید.
• · قابلمه و ماهی‌تابه‌ها را طوری روی اجاق‌گاز قرار دهید تا دسته‌های آنها در برابر شعله‌ قرار نگیرند.
• · هرگز زمانی‌که فر یا اجاق‌گاز روشن است به سمت آنها خم نشوید.
• · هنگام بیرون آوردن غذا از داخل فر، حتما از دستکش پارچه‌ای که ارتفاع آن تا آرنج است، استفاده کنید؛ پیش از استفاده، از خشک و سالم بودن دستکش مطمئن شوید.
• · هنگام پخت غذا در فر یا مایکروفر، از ظروفی با سایز مناسب استفاده کنید.
• · قبل از بیرون آوردن ظرف غذا از داخل فر، دستگاه ‌را خاموش کنید.
• · همیشه در زمان آشپزی، سه پایه یا پد مخصوص قابلمه‌های داغ را در دسترس داشته باشید تا در صورت لزوم بتوانید به سرعت از آنها استفاده کنید.
• · هنگام باز کردن در فر، از ایستادن در مقابل آن جدا خودداری کنید.
• · موادی را که در زمان آشپزی روی سطح کابینت‌ها می‌ریزد یا ظروفی را که می‌شکنند، بلافاصله پاک و فضا را تمیز کنید.
• · در استفاده از مواد شوینده بسیار دقت کنید؛ هرگز مواد شوینده را بدون مطالعه و آگاهی با هم ترکیب نکنید زیرا بیشتر مواد در اثر فعل و ‌انفعالات شیمیایی، به ماده‌ای سمی و خطرناک تبدیل می‌شوند؛ برای مثال ترکیب آمونیاک با مایع سفید کننده، ماده سمی خطرناکی ایجاد می‌کند.
• · همیشه از مواد شوینده آشنا و مورد اطمینان و حتی‌المقدور طبیعی استفاده کنید.

راه‌های پیشگیری از آتش‌سوزی در آشپزخانه

• · هنگام آشپزی اگر موهایی بلند دارید، آن‌را پشت سر خود ببندید و مطمئن شوید که جنس لباستان از مواد آتش‌زا نیست.
• · عناصر و مواد آتش‌زا را از اطراف اجاق‌گاز و فر دور کنید.
• · همواره در آشپزخانه خود یک کپسول آتش‌نشانی نگهداری کنید.
• · همیشه ظرفی از جوش شیرین برای مهار آتش‌های کوچک و جزئی در دسترس داشته باشید.
• · قابلمه و ماهی‌تابه‌ها را قبل از روشن کردن شعله روی اجاق گاز قرار دهید.
• در زمان پخت، هرگز اجاق‌گاز و فر روشن را به‌حال خود رها نکنید و مرتب به آن سر بزنید.
• اغلب آتش های خانگی در آشپزخانه و هنگامی که افراد سرگرم وسایل دیگر هستند یا برای چند لحظه حواسشان از غذا پرت می شود ، شروع می شوند .

پخت و پز و ایمنی در آشپزخانه

• · در هنگام پخت و پز مواظب لباسهای خود باشید . آنها به راحتی ممکن است آتش بگیرند . سیم های برق ، دستمالها و سایر وسایل قابل اشتعال را از اجاق دور کنید .
• · هرگز کودکان را تنها در آشپزخانه رها نکنید .کبریت ، فندک و ماهی تابه را دور از دسترس کودکان قرار دهید .
• · اجاق گاز ، فر و سرخ کن را همیشه تمیز نگه دارید . کوچک ترین مقدار روغن یا چربی ممکن است به راحتی آتش بگیرد .
• · حتی الامکان از کبریت یا فندک برای روشن نمودن اجاق گاز استفاده نکنید . جرقه زن اصلی خود دستگاه ایمن تر است.
• · وقتی در آشپزخانه نیستید ، ماهی تابه را روی گاز رها نکنید . اگر باید خانه را ترک کنید ، اجاق را خاموش کنید .
• · اشیاء فلزی و آهنی را درون مایکرو ویو قرار ندهید .
• · پس از پایان آشپزی اطمینان حاصل کنید که اجاق را خاموش کرده اید .

روغن سرخ کردنی و ایمنی در آشپزخانه

• · اگر به صورت منظم از سرخ کن ها با مقدار زیاد روغن استفاده می کنید ، بهترین گزینه استفاده از سرخ کن های برقی است . در سرخ کن های برقی ترموستات نصب شده ، بنابراین بیش از حد گرم نمی شوند و ایمن ترند .
• · پیش از سرخ کردن مواد (مانند سیب زمینی و …) آنها را حتی الامکان خشک کنید . این کار از پاشش روغن داغ ، آتش سوزی روغن و آسیب به شما جلوگیری می کند .
• · اگر سرخ کن برقی ندارید و از ماهی تابه معمولی برای سرخ کردن استفاده می کنید ، هرگز ماهی تابه را بیش از یک سوم پر روغن نکنید .
• · اگر روغن شروع به دود کردن نمود ، دمای آن بسیار بالا رفته است و احتمال آتش سوزی وجود دارد . شعله را خاموش کنید و بگذارید روغن خنک شود .

اگر ماهی تابه آتش گرفت چه باید کرد؟

• · هرگز ریسک نکنید . همه را به بیرون از خانه بفرستید و به آتش نشانی زنگ بزنید.
• · ماهی تابه یا ظرف را حرکت ندهید و برندارید. این عکس العمل ممکن است خانه شما را به آتش بکشد .
• · به هیچ وجه نباید آب روی ماهی تابه آتش گرفته بریزید . با این کار آتش را گسترده تر خواهید کرد.
• · اگر سرخ کن برقی ندارید و از ماهی تابه معمولی برای سرخ کردن استفاده می کنید ، هرگز ماهی تابه را بیش از یک سوم پر روغن نکنید .
• · شعله زیر ظرف یا ماهی تابه را (اگر این کار ایمن است) خاموش کنید و بگذارید ظرف خنک شود .
• · اگر برایتان خطری ندارد ، در قابلمه یا ماهی تابه را بگذارید. با این کار بر اثر نرسیدن اکسیژن آتش خاموش می شود.
• · اگر در ماهی تابه یا قابلمه در دسترس نیست ، می توانید از یک دستمال نخی استفاده کنید. به این ترتیب که ابتدا دستمال را با آب خیس می کنید و سپس آن را می چلانید و سپس روی ظرف آتش گرفته، پهن می کنید._ مواظب صورت خود باشید.

برخورد با سوختگی های کوچک

• · اگر سوختگی بزرگتر از یک تمبر پستی است ، باید به پزشک مراجعه کنید .
• · اگر سوختگی از یک تمبر پستی کوچک تر است ، آن را زیر آب سرد جاری (آب شیر) بگیرید تا درد کاهش یابد . سپس آن را با گاز مخصوص یا یک پارچه تمیز (که از جنس مواد چسبناک و کرکی شکل نباشد.) بپوشانید .