چرا برخی از دختران تنها می مانند
خصوصیات دخترانی که مجرد می مانند
دختران مجرد بنا به دلایلی ازدواج نمی کنند. عواملی که موجب مجرد ماندن طولانی و یا گاهی همیشگی دختران می شود ریشه در اخلاق و رفتارهایی دارد که بایستی برای کنار گذاشتن آنها تلاش کنند.
حضور پررنگ دختران در مراکز خرید و پاساژها عملاً خرید را به یک کلیشه زنانه تبدیل کرده است که می توان پاسخ های جامعه شناختی برای آن داشت. طی یک پژوهش مشخص شد ۹۰ درصد از زنان در پاساژها بیشتر احساس امنیت دارند و ۶۴ درصد از زنانی که در پاساژها حضور پیدا می کنند، ۱۸ تا ۳۳ ساله هستند. این در حالی است که تعداد کمی از زنان در پارک ها احساس امنیت دارند.
با توجه به رسالت خود جهت اطلاع رسانی جامع اقدامات و فعالیت های صورت گرفته در حوزه زنان، مبادرت به پوشش همایش ها، جلسات، نشست ها و هم اندیشی های گوناگون که توسط طیف های فکری و سیاسی مختلف برگزار می شود، می کند. بدیهی است این اقدام صرفاً جهت اطلاع رسانی به علاقه مندان حوزه زنان صورت گرفته و لزوماً بیانگر دیدگاه های مهرخانه نیست.
عضو موسسه فرراندیش گفت:شواهد نشان می دهد با مفهوم جدیدی از دخترانگی مواجه هستیم. مسؤولان باید به این مفهوم جدید توجه داشته باشند زیرا اگر برنامه ریزی انسان محور متناسب با این تحولات صورت نگیرد، عملاً فشار اجتماعی آن ها را درگیر خواهد کرد.
نشست تخصصی روز ملی دختران عصر روز گذشته به همت کارگروه دختران معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، در محل کتابخانه ملی برگزار شد. در این نشست چند پنل تخصصی نیز به اجرا درآمد.
اولین پنل تخصصی این نشست، پنل “دخترانگی در جامعه کنونی ایران” بود که توسط رحیمه سعیدی، کارشناس ارشد روان شناسی و عضو هیأت مدیره مؤسسه فرراندیش، نسیم شریعت پناهی، دانشجوی دکترای مطالعات زنان و عضو مؤسسه فرراندیش و آقای لاجوردی، کارشناس ارشد برنامه ریزی اجتماعی و عضو این مؤسسه برگزار شد.
عضو موسسه فرراندیش در ابتدای سخنان خود گفت:مؤسسه فرراندیش پارسی از سال ۹۲ فعالیت خود را در حوزه زنان و دختران آغاز کرد. تحقیقات مؤسسه نشان داد اگر بخواهیم در زمینه زنان اثرگذار باشیم باید روی نگرش ها و رفتارهای پسران نیز کار کنیم و به همین دلیل سعی کردیم روی هر دو جنس اثرگذار باشیم.
طرح “لبخند من، لبخند شهر”
او با اشاره به طرح های این مؤسسه بیان داشت:سال ۹۵ طرح “لبخند من، لبخند شهر” را آغاز کردیم که این طرح سه هدف دستیابی به خودآگاهی، خودباوری و هدفمندی را مدنظر قرار داده است. در این راستا همایش های هزاران لبخند در شهر، اندیشکده های چهارگانه و دیوار هدف را برگزار کردیم. جرقه این طرح پس از مطالعه نیازهای دختران زده شد. برخی از این نیازها با پسران مشترک است اما نیازهای متفاوتی هم دارند. نام طرح به این دلیل انتخاب شد که مطالعات علمی نشان می دهد میزان شادی دختران پایین تر از میزان شادی پسران است و این مسأله به عوامل بیولوژیک، روانی و محیطی برمی گردد.
سه نیاز اصلی دختران
سعیدی خاطرنشان کرد:طبق پژوهش معاونت زنان، دختران ۳ اولویت رفع تبعیض، اشتغال و مطالبات حقوقی را دارند. پژوهشی دیگر که در شهر تهران انجام گرفت به این نتیجه رسید که ۳ نیاز مورد محبت واقع شدن، موفقیت و محبت کردن، نیازهای اصلی دختران است. دو مورد از این نیازها، یعنی محبت کردن و مورد محبت واقع شدن ثابت شده که از طرف جامعه و خانواده نادیده گرفته می شود.
“کمپین حال من خوبه” ویژه دختران
او با اشاره به “کمپین حال من خوبه” ویژه دختران گفت:در این کمپین دختران می نویسند که چرا حالشان خوب است. البته، مردان هم می نویسند. هدف ما فرهنگ سازی است و فرهنگ، تک جنسیتی نیست اما در عین حال نمی توانیم تبعیض ها را نادیده بگیریم.
در ادامه این پنل، لاجوردی طی سخنانی با موضوع دخترانگی در ایران مدرن بیان داشت:چالش هایی در باب چیستی و چرایی روز دختر و تمایز آن با روز زن وجود دارد. از نظر من مفهوم دخترانگی دارای سه بعد زیستی- مذهبی، اجتماعی و شناختی است که من در مورد بعد اجتماعی آن صحبت می کنم.
مفهوم دخترانگی
او در خصوص مفهوم دخترانگی گفت:دخترانگی تجربه جنس مؤنث و دوره ای است که یک دختر نه نقش های کودکی نه نقش های مادرانگی را دارد و این جاست که اهمیت برخی مسایل افزایش می یابد. تأخیر در سن ازدواج از این منظر مهم است که گستردگی سن دخترانگی را به همراه دارد. نگرش جامعه به دختران این است که آن ها یا قشری هستند که در معرض آسیب قرار دارند یا این که خودشان آسیب زا هستند که طرح هایی مانند گشت های امنیت اخلاقی برآمده از این نگرش است.
لاجوردی با اشاره به کلیشه پردازی های جنسیتی خاطرنشان کرد:کلیشه پردازی ها نسبت به دختر ایده آل این است که چنین دختری باید عفت و حجاب داشته باشد، برای نقش مادری آماده شود و… . دکتر عباسی و دکتر صادقی پژوهشی انجام دادند و نگرش ۱۵۰ دختر یزدی را با مادرانشان در مورد مسایل مختلف مانند سن ازدواج، تعداد فرزندان و… بررسی کردند. نتایج این پژوهش نشان داد زمانی که مادران آن ها دختر بودند، تصورشان نسبت به این مسایل، متفاوت با زمان دخترانگی این دختران بود.
حضور پر رنگ دختران در پاساژها، خرید را به یک کلیشه زنانه تبدیل کرده است
عضو مؤسسه فرراندیش در رابطه با حضور دختران در فضاهای عمومی بیان داشت:حضور پررنگ دختران در مراکز خرید و پاساژها عملاً خرید را به یک کلیشه زنانه تبدیل کرده است که می توان پاسخ های جامعه شناختی برای آن داشت. طی یک پژوهش مشخص شد ۹۰ درصد از زنان در پاساژها بیشتر احساس امنیت دارند و ۶۴ درصد از زنانی که در پاساژها حضور پیدا می کنند، ۱۸ تا ۳۳ ساله هستند. این در حالی است که تعداد کمی از زنان در پارک ها احساس امنیت دارند.
آمار مصرف موادمخدر در بین دانشجویان دختر بیش از دانشجویان پسر است
لاجوردی ضمن اشاره به این مطلب که دختران هویت جدیدی از خود نشان می دهند، تصریح کرد:باید نگرشمان را نسبت به دختران تغییر دهیم چون آن ها بسیار توانمند شده اند و به شبکه های مجازی دسترسی دارند و با دخترانی که زندگی خود را از خانه شروع و به خانه ختم می کردند، متفاوت هستند. در حال حاضر، آمار مصرف موادمخدر بین دختران دانشجو بیش از پسران است؛ به گونه ای که ۱۱ درصد از دختران و ۹ درصد از پسران دانشجو موادمخدر مصرف می کنند. این مسأله نشان می دهد که دختران چه به صورت به هنجار و چه نابه هنجار دست به انتخاب می زنند. همچنین، آن ها در مورد مدیریت بدن شامل انواع جراحی ها و نوع روابطشان، متفاوت تر از نسل گذشته عمل می کنند.
تغییر نگرش مردان نسبت به اشتغال زنان
او اظهار داشت:در دهه ۴۰ تنها حدود ۲۵ درصد از دختران تحصیل کرده بودند؛ در حالی که این آمار اکنون ۷۵ درصد است و ۶۰ درصد از دختران تحصیلات عالیه دارند و این به این معناست که می توانند موقعیت های جدیدی داشته باشند. در سال ۵۳ یک پیمایش ملی در ایران انجام گرفت و از مردان پرسیدند که به نظر شما زنان چقدر حق دارند بیرون از خانه کار کنند؟ ۷۴ درصد از مردان با این این مسأله مخالف بودند. سال ۷۹ این رقم به ۳۹ درصد و در سال ۸۲ به ۲۵ درصد رسید. از سال ۵۵ تا ۷۵ نرخ باسوادی زنان از ۳۵ درصد به ۷۴ درصد رسید. نسبت دانشجویان زن به مرد از ۲۵ درصد در اواخر دهه ۴۰ به ۴۷ درصد در اواخر دهه ۷۰ می رسد و این آمار امروز به بالای ۵۰ درصد رسیده است. در سال ۷۴ پیمایشی (که ملی نبوده) انجام می شود که طی آن از مردان می پرسند آیا با کار زنان موافق هستید؟ ۵۳ درصد موافقت خود را عنوان می کنند، اما ۴۶ درصد از مردان مخالف کار زنان بودند. هم انقلاب و هم گذشت زمان در این تغییر نگرش ها مؤثر بوده است.
با مفهوم جدیدی از دخترانگی مواجه هستیم
عضو موسسه فرراندیش بیان داشت:امروزه دخترانگی لزوماً به مفهوم عفت به یک معنا نیست و شواهد نشان می دهد با مفهوم جدیدی مواجه هستیم. مسؤولان باید به این مفهوم جدید توجه داشته باشند زیرا اگر برنامه ریزی انسان محور متناسب با این تحولات صورت نگیرد، عملاً فشار اجتماعی آن ها را درگیر خواهد کرد.
اولین نیاز دختران نیاز به امنیت هستی شناختی است
در پایان این پنل، شریعت پناهی طی سخنانی گفت:به موازات تغییر مفهوم دخترانگی نیازهای دختران هم تغییر کرده است و اگر این نیازها مورد توجه قرار نگیرد، زمینه ساز آسیب های اجتماعی می شود. اولین نیاز دختران، نیاز به امنیت هستی شناختی است یعنی من به عنوان یک دختر بتوانم طبق شرایط کنونی، آینده ام را پیش بینی کنم. با توجه به این که ما در کشوری در حال توسعه زندگی می کنیم، بین دختران و پسران در این نیاز تفاوتی وجود ندارد و بسیاری از آن ها واقعاً تصوری از آینده خود ندارند.
نیاز دختران به عدالت جنسیتی در حوزه های مختلف
او افزود:دومین نیاز دختران برابری و عدالت جنسیتی است. در بحث عدالت جنسیتی، دسترسی به فرصت های آموزشی باید برابر باشد. این در حالی است که در برخی از رشته های تحصیلی، سهمیه بندی جنسیتی اعمال می شود اما باید بپذیریم که سهمیه بندی جنسیتی مانع عدالت جنسیتی در حوزه آموزش می شود. نیاز دیگر دختران در حوزه عدالت جنسیتی، نیاز به فرصت های برابر اشتغال است. از اواسط دهه هفتاد تاکنون دختران بیشتر از پسران به دانشگاه ها راه یافتند اما الان تنها ۱۹ درصد از زنان اشتغال دارند و این آمار با بیش از ۵۰ درصد ورود به دانشگاه هم خوانی ندارد. فرصت های برابر فراغتی نیز در حوزه عدالت جنسیتی قابل دسته بندی است. دختران به این علت که در خیابان ها و پارک ها احساس امنیت ندارند، وارد پاساژها می شوند. متأسفانه غالب مراکز ورزشی نیز محدودیت خدماتی دارند و تنها تا ساعت ۴ عصر به زنان خدمات ارایه می دهند. با این شرایط، زنی که کار می کند از ورزش محروم است چون از سوی دیگر، محدودیت های اجتماعی مانع از ورزش او در پارک می شود.
نیاز دختران به کفایت اجتماعی
شریعت پناهی با اشاره به نیاز دختران به کفایت اجتماعی بیان داشت:دختران نیاز دارند به عنوان کسانی که می توانند کار خود را انجام دهند، پذیرفته شوند. اما دختری که ۴ سال در یک کلان شهر تحصیل کرده وقتی به شهر کوچک خود برمی گردد، با محدودیت های شدیدتری مواجه می شود و برای رفتن به سر خیابان هم باید اجازه بگیرد؛ در حالی که این دختر در طی زندگی دانشجویی همه کارهای خودش را انجام می داده است. این مسأله مانع از احساس کفایت اجتماعی او می شود.
او در پایان گفت:اگر به نیازهای اجتماعی دختران توجه نکنیم با آسیب مواجه می شویم. همچنان که هم اکنون آسیب هایی مانند خشونت علیه خود (خون بازی)، خشونت علیه دیگران، اعتیاد مانند اعتیاد به دود اگزوز ماشین و خودنمایی های اغراق شده در میان دختران وجود دارد.
پنل دیگر نشست روز ملی دختران با عنوان “ازدواج و بررسی راهکارهای تصمیم گیری درست” و با حضور دکتر ناصر صبحی قراملکی، مدیرکل دفتر برنامه ریزی ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان؛ نادره طلوع تکمیلی، عضو سازمان نظام روان شناسی و مشاور و صبا عرب زاده، پژوهشگر و کارشناس ارشد رشته مردم شناسی برگزار شد.
تصمیم به ازدواج مهم ترین تصمیم زندگی انسان است
در ابتدای این نشست، صبحی طی سخنانی گفت:تصمیم به ازدواج مهم ترین تصمیم زندگی انسان است که اگر به درستی اتخاذ نشود، تبعاتی به همراه دارد که ممکن است تا آخر عمر زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. همه کسانی که تصمیم به تشکیل خانواده می گیرند تا پایان عمر درگیر این تصمیم هستند. شواهد نشان می دهد حدود ۱۰ سال است به ویژه از سال ۹۰ به این سو که تمایل به ازدواج کم شده و کسانی هم که تمایل دارند، نمی توانند ازدواج کنند. همچنین، ازدواج هایی که شکل می گیرد آسیب زاست. از سوی دیگر، با افزایش نرخ طلاق و تشکیل خانواده های نوپدید مواجه هستیم.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی ازدواج و تعالی خانواده خاطرنشان کرد:کسی که می خواهد ازدواج کند باید بداند هدف از ازدواج چیست؟ ازدواج چه ملاک ها و مراحلی دارد؟ تا چه حد باید اطلاعات بدهیم و اطلاعات بگیریم؟ چالش های پیش روی زندگی مشترک چیست؟ آیا مهارت مواجهه با این چالش ها را داریم؟ بدون در نظر گرفتن این موارد، ازدواج موفق شکل نخواهد گرفت.
اهمیت توجه به هدف ازدواج
در ادامه این پنل، طلوع تکمیلی اظهار داشت:ترس از عدم موفقیت باعث می شود بسیاری زیر بار ازدواج نروند. هر تصمیمی ریسک دارد و ازدواج هم چنین است؛ به گونه ای که با ازدواج یک چیز را از دست می دهیم و یک چیز را به دست می آوریم. دو نفر باید بدانند چرا می خواهند ازدواج کنند. آیا این این ازدواج برای فرار از خانواده، رسیدن به استقلال افراطی، رسیدن به موقعیت مالی یا به دلیل فشار جامعه است؟ اگر این گونه است، سراغ ازدواج نروید. اما اگر به دنبال یک همراه برای طی سفر زندگی و شریکی هستید که از او حمایت کنید و حمایت شوید و بتوانید در آینده نقش والدی را ایفا کنید، انگیزه درستی است. باید توجه داشت که هیچ وقت نمی توان برای فرار از مشکلات ازدواج کرد.
توجه به استقلال عاطفی و سطح تحصیلات
این مشاور با برشمردن عوامل ازدواج موفق گفت:دو نفر باید به استقلال عاطفی و پختگی رسیده باشند که این موضوع با افزایش سن اتفاق می افتد. تفاوت سنی هم اهمیت دارد و گفته می شود بین ۲ تا ۶ سال به خصوص در سنین زیر ۳۰ سال تفاوت سنی خوبی است که پسر بزرگ تر باشد. مسأله دیگر، خودشناسی است. ما هر چه بیشتر خودمان را بشناسیم بهتر می دانیم از خودمان و دیگری چه می خواهیم. همخوانی سطح تحصیلات دو نفر و خانواده های آن ها نیز اهمیت دارد. الان عموماً سطح تحصیلات زنان بالاتر است اما بهتر است تفاوت سطح تحصیلات بیشتر از دو مقطع نباشد و ترجیحاً تحصیلات زن خیلی بالاتر از مرد نباشد.
جذابیت فیزیکی عامل پایداری زندگی نیست
طلوع تکمیلی افزود:داشتن شغل نیز اهمیت دارد زیرا نداشتن آن به معنای وابسته بودن به خانواده است. وقتی هم که خانواده خرج فرد را بدهند خط مشی زندگی او را نیز تعیین می کند. ترجیحاً اگر شغل زن بالاتر از مرد نباشد هم بهتر است. مسأله دیگر، جذابیت فیزیکی است به این معنا که اگر از ظاهر فرد متنفر نباشم و از او بدم نیاید، کفایت می کند زیرا در اثر معاشرت می تواند جاذبه بیشتری ایجاد کند. البته، باید به این نکته توجه داشت که جذابیت فیزیکی عامل پایداری زندگی نیست.
شباهت ها و تضادها نیز باید در نظر گرفته شود
او در ادامه گفت:در انتخاب باید به فرهنگ و قومیت نیز توجه داشت زیرا این مسأله در نگاه آدم ها اثر می گذارد. توزیع قدرت و همکاری در خانواده نیز تابع فرهنگ خانواده است. توجه به بیماری ها نیز مهم است؛ چون گاهی عشق و علاقه به گونه ای است که بیماری را کوچک نشان می دهد اما این موضوع اهمیت دارد. مورد دیگر، پایبندی مذهبی است که دو نفر باید در این زمینه با یکدیگر هم خوانی داشته باشند. شباهت ها و تضادها نیز باید در نظر گرفته شود. ما جذب آدم های متضاد خودمان می شویم اما باید ببینیم آیا در درازمدت هم این گونه خواهد بود یا خیر. هرچه شباهت آدم ها بیشتر باشد، پایداری زندگیشان هم بیشتر است. متناسب با اولویت های خود می توان از برخی از این عوامل کوتاه آمد.
اهمیت مهارت حل تعارض و مهارت ارتباط مؤثر
این مشاور با اشاره به ضرورت آموزش مهارت های قبل از ازدواج اظهار داشت:یکی از این مهارت ها، مهارت ارتباط مؤثر است. انسان در دوران آشنایی گوش می کند نه قضاوت، و مطیع است. اما در ارتباط مؤثر، آدم ها می توانند اظهارنظر کنند و در مورد تعارضاتشان حرف بزنند. ما می توانیم از طریق بازخوردهایی که در ارتباطات می گیریم نقاط قوت و ضعف خود را بشناسیم. مهارت دیگر مهارت حل تعارض است. ما همیشه با نزدیکان خود دچار تعارض می شویم نه با غریبه ها، و اهمیت در نوع حل این تعارض هاست. ما باید جرأت حرف زدن و مخالفت کردن داشته باشیم و منفعل برخورد نکنیم. با در نظر گرفتن این عوامل به اضافه مشاوره پیش از ازدواج، می توان ازدواج موفقی را پیش بینی کرد.
در ادامه، عرب زاده در خصوص به پژوهش خود با عنوان “بررسی زمینه های فرهنگی، اجتماعی مؤثر بر ازدواج دختران ۲۸ تا ۳۵ ساله ساکن شهر تهران” بیان داشت:در این پژوهش کیفی، با ۲۵ نفر از دختران ۲۸ ساله تا ۳۵ ساله مصاحبه عمقی انجام دادم تا بدانم علل تجرد این دختران چیست و با چه فشارهایی مواجه هستند.
بازاندیشی دختران از دوره قاجار تاکنون
او خاطرنشان کرد:در این پژوهش ازدواج را در ادوار مختلف تاریخی شامل قاجار، پهلوی و معاصر مورد بررسی قرار دادم. در دوره قاجار دختران اجازه انتخاب همسر خود را نداشتند و حتی بسیاری از اوقات قبل از ازدواج، همسر خود را نمی دیدند و خانواده ها و سنت ها برایشان تصمیم می گرفتند. از آن دوره، درهای ارتباطی به اروپا باز شد و در نتیجه تغییرات ناشی از این موضوع، بازاندیشی دختران آغاز شد تا به دوره ما رسید.
دخترانی که دچار دوگانگی و تضاد ارزشی می شوند
عرب زاده در رابطه با نتایج پژوهش خود گفت:مقولات مختلفی را از مصاحبه ها استخراج کردم. یکی از این مقولات، “عشق” بود. به این معنا که دختران می گفتند ما به دنبال عشق و در جست وجوی صمیمیت و یار همدل بودیم. عشق به این شکل در دوران مدرن شکل گرفته و خصیصه دوران مدرن است. آن ها می گفتند کسی را می خواهیم که با او از تنهایی نجات پیدا کنیم اما معتقد بودند اگر یار موافق نباشد، باعث افزایش تنهایی می شود. از سوی دیگر، آن ها می خواهند یار موافق را بشناسند. در نتیجه به دنبال دوستی قبل از ازدواج هستند اما از آن جایی که بسیاری از خانواده ها این مسأله را نمی پذیرند، این دختران زندگی دوگانه ای را در پیش گرفته اند.
این پژوهشگر افزود:بسیاری از این دختران بدون اطلاع خانواده خود دوست پسر داشتند. درواقع، آن ها پای در سنت دارند چون نمی خواهند خانواده از این موضوع مطلع شود اما در عین حال به دلیل گشوده شدن راه های ارتباطی و دیدن نوع دیگری از زندگی در سایر کشورها، می خواهند شناخت قبل از ازدواج نیز داشته باشند و به همین دلیل دچار دوگانگی و تضاد ارزشی می شوند. گافمن می گوید زندگی صحنه نمایش است که انسان ها جلوی صحنه کسی هستند که جامعه می خواهد و پشت صحنه خودشان هستند.
تراژیک بودن ازدواج در ایران
او تصریح کرد:دلیل دیگر این دختران استقلال بود. آن ها می گفتند ما می خواهیم از لحاظ مالی خودمان را تأمین و بعداً ازدواج کنیم چون در غیر این صورت وارد یک رابطه نابرابر می شویم. تهدید حقوقی جامعه یکی دیگر از عوامل این دختران برای ازدواج نکردن بود چون معتقد بودند با ازدواج، آزادی های فردی آن ها تهدید می شود. حتی یکی از این دختران از این اصطلاح استفاده کرد که حقوق ایران به گونه ای است که با ازدواج، انسان تن به بردگی می دهد. یکی از دختران نیز می گفت ازدواج در ایران تراژیک است چون اگر بعداً طلاق بگیری شرایط زن مطلقه در این جامعه بسیار بدتر از زن مجرد است.
عرب زاده در پایان گفت:این دختران دچار تضاد ارزشی هستند آن ها هم پای در سنت دارند هم می خواهند زندگی متناسب با فرهنگ غرب را تجربه کنند. راهی که این دختران برگزیده بودند، مهاجرت از ایران بود تا بتوانند با ارزش های خود زندگی کنند.
مهم ترین ملاک های انتخاب همسر داشتن سلامت روان و تناسب شخصیتی است
در پایان این پنل صبحی قراملکی در خصوص اولویت های ازدواج گفت:اگر عوامل مؤثر در ازدواج موفق را در نظر بگیریم احتمال افزایش ازدواج های موفق بالا می رود. اما در میان این ملاک ها می توان چند نمونه از مهم ترین ملاک ها را تعیین کرد. روان شناسان به این نتیجه رسیدند کسی که می خواهد تشکیل خانواده بدهد قبل از هر چیز باید حداقلی از سلامت روان و شخصیت سالم را داشته باشد. اما بسیاری از آدم ها هستند که شخصیت سالمی دارند و شاید هم کلاسی، شریک و همسایه خوبی باشند اما ممکن است ضرورتاً همسر خوبی نباشند. پس ملاک دوم، تناسب شخصیتی دو نفر است. این دو عامل، شروط اساسی ازدواج هستند که حتماً باید مورد توجه قرار بگیرند.
او با اشاره به عوامل مؤثر در ازدواج موفق بیان داشت:مواردی مانند آگاهی از اهداف و کارکردهای ازدواج، ملاک های انتخاب همسر به خصوص ملاک سن (باید توجه داشت که سن فقط در سن تقویمی خلاصه نمی شود بلکه سن اصلی سن زیست شناختی انسان است)، آگاهی از تفاوت های دختران و پسران و آگاهی از آسیب شناسی های مربوط به ازدواج باید مورد توجه باشند. اگر کسی در این موارد حداقل ها را داشته باشد، می توان امید داشت که این زندگی حتی اگر در آینده به چالش بخورد، احتمال سازش آن بالا خواهد بود.
