“هوربافی” ، زیباترین وقدیمی ترین هنر عشایر ایلام

هوربافی هنر زیبای عشایر ایلام

صنایع دستی همواره یکی از بخش های پرطرفدار وجذاب هرشهر میباشد که بیانگر ذوق وسلیقه افراد ان شهر است. هوربافی هنر معروف عشایر ایلام است که برای نگهداری غلات و محصولات جالیزی از دیر باز مورد استفاده قرار میگرفته است.

هور، جوال بزرگ و دو لنگه ای است که از دیرباز ظرف جابجایی غلات، آرد، حبوبات و بسیاری از محصولات سنگین جالیز مانند هندوانه، خربزه و گاه خیار در مناطق سخت گذر استان ایلام و مناطق همجوار بوده است. هور از دیرباز با نام های مختلفی معروف بود و کلمه هور برگرفته از راحتی بار و راحت رساندن آن به مقصد است.

برای بافت هور، زنان ورزیده عشایر هنگام بهار و پشم چینی، پشم گوسفندان نر دو ساله را جدا کرده و پس از شستن و شانه زدن، می تابند تا به کمک دوک که به دیک یا سیوی معروف است به صورت رشته های نخ محکمی درآید. سپس نخ ها را به صورت ۲ یا ۳ رشته به هم تاب می دهند تا به قول اهل محل بَن وا دریاگ به دست آید.

وزن نخ های هر هور بسته به نوع استفاده از آن از ۱۰ تا ۱۶ کیلو متفاوت است و برای استحکام کناره های آن از نخ های مویی تابیده شده استفاده می کنند. هور همانند گلیم بر داری ایستاده بافته می شود و اساتید کار تارهای آن را همانند تار گلیم بر دار می بافند تا زنان و دختران همانند گلیم پودها را با نقش های متفاوت و گاه رنگی در آن بتنند. طول تخته ی هور که بافته می شود حداکثر چهار متر است که هنگام تمام شدن کار، آن را روی زمین پهن کرده تا مردان باتجربه لنگه های آن را با سلیقه و هنر خود انجام دهند.

 نحوه دوخت و نگهداری هور

نحوه ی دوخت لبه های هور به گونه ای است که اگر این وسیله به تدریج کهنه و پوسیده شود، حتی یک نخ از لبه دوزی آن پاره نخواهد شد و این هم شیوه ای بسیار مهم و سنتی است. یک هور متوسط برای حمل حداقل ۲۱۰ کیلو غله که بر گرده ی قاطر انداخته می شود کافی است و اگر مسیر حمل و نقل نزدیک باشد، گاه تا ۳۰۰ کیلو گندم یا آرد را در آن جا می دهند. لایه های قطور هور مانع نفوذ رطوبت هوا و آفت انباری به داخل آن شده و هنگام کوچ از این جوال بزرگ برای نگهداری آرد و حبوبات و غلات استفاده می کنند و همواره باید آن را روی چهارپایه ای که با زمین فاصله داشته باشد قرار دهند تا در اثر رطوبت مستقیم خاک، الیاف پشمی و مویی آن شکننده نشود و دوام آن ماندگار باشد. 

هور اگر درست نگهداری شود بیش از ۳۰ سال قابل استفاده برای حمل و نقل در مناطق سخت گذر و چهار پارو است. قیمت یک هور نو که هنرمندانه و مستحکم بافته شده باشد، برابر با قیمت یک فرش خوب یا حداقل سه تخته گلیم است. این نکته را یادآور شویم، قدیم تر بسیاری از عشایر کشور عراق، هور و جوال خود را از عشایر استان ایلام خریداری می کردند و در بین عشایر عرب، داشتن این وسیله مایه ی فخر و مباهات به شمار آمده است.