عکسی نوستالژیک از اولین بستنی فروشی در ایران

در سال آخر سلطنت ناصرالدین شاه تهیه بستنی در تهران رواج یافت و معروف ترین بستنی فروش که احتمالاً اولین آنها هم بوده، شخصی به نام «ممدریش» بوده است.

این بستنی فروش که به علت ریش بلندش به «ممدریش» معروف بود، اولین بستنی خامه یی ایران را تهیه کرد که در تهران طرفداران خیلی زیادی داشت. این بستنی با سرشیر تهیه می شد. یخ و نمک را در بشکه یی می ریخت و شیر را هم به آن اضافه می کرد و با وسایل مخصوص و تمهیداتی مخصوص به خودش که راز کارش بود، با تکان دادن و چرخاندن های زیاد بشکه بستنی معروفش را می ساخت.

 

البته وقتی میرزا رضای کرمانی ادعا کرد قبل از کشتن ناصرالدین شاه از بستنی ممدریش خورده است، اولین بستنی فروش تهران را دستگیر کردند و به نظمیه بردند. آنجا حسابی ممدریش را شکنجه کردند و از او پرسیدند؛ «پدرسوخته در بستنی ات چه می ریزی که میرزا رضای شال فروش فقیر، جرات پیدا کرده شاه مملکت را بکشد؟» خلاصه تحقیق ماموران نظمیه از اولین بستنی فروش تهران به جایی نمی رسد. چرا که ممدریش زیر فلک و ترکه های اناری که به کف پایش می خورد، فریاد می زده؛ «من روزی هزار بستنی می فروشم. اگر قرار است هر کس بستنی بخورد و آدم بکشد، پس چرا تهران پر از آدمکش نمی شود؟» بستنی «ممدریش» شهرت زیادی در تهران به دست آورد. هر چند رقبای دیگری برای او پیدا شد، اما بستنی فروشی او در جنوب شهر همیشه در بهار و تابستان غلغله بود.

 

اولین بستنی فروش ایران تا سال های ۱۳۳۵- ۱۳۳۴ زنده بود. بستنی خامه یی پر گلاب، خامه، هل و بسیار مایه دار و کش آمدنی و کاملاً سفید شکل برفش لای دو نان مخصوص معروف به حصیری که روزانه چند هزار عدد آن به فروش می رفت، رقیب چندانی نداشت تا اینکه در اواخر دهه ۳۰ شمسی بستنی ماشینی کالیفرنیا به بازار آمد و ذائقه ها به آن عادت کرد. فرد دیگری که جزء اولین بستنی فروش های ایران به حساب می آمد، فردی به نام «اکبر مشدی » بود. بعد از اینکه رضاشاه به حکومت رسید و خدمه دربار از جمله «اکبر ملایری» معروف به «مشدی» را اخراج کرد با سرمایه اندکی که داشت نزدیک میدان راه آهن بستنی فروشی «اکبر مشدی» را افتتاح کرد.

می گویند «اکبر مشدی» هنگامی که ۲۰ ساله و در خدمت سلاطین قاجار بود با «ممدریش» آشنا شد و در دربار به سمت بستنی ساز ارتقا پیدا کرده بود. بستنی «اکبر مشدی» با آنچه استادش «ممدریش» به مشتریانش می داد، تفاوت داشت. اکبر عقیده داشت، بستنی های ایرانی باید با بستنی های خارجی فرق داشته باشد و ایرانی ها دوست دارند در بستنی هایشان خامه، گلاب و زعفران بیشتر از نگهدارنده های دیگر به کار رود.اکبر مشدی برای اضافه کردن یخ به بستنی اش مجبور بود تا کوه های شمال تهران برود و یخ طبیعی با خودش بیاورد. برای همین شهرت بستنی های او به سرزمین های دیگر هم رسید. می گویند بستنی او آنقدر در میان رجال و سیاسیون طرفدار پیدا کرد که «فخرالدوله» مادر دکتر امینی(نخست وزیر وقت) او را با خودش به فرانسه برد تا با بستنی که اکبر برای مهمانانش سرو می کرد، فخر بفروشد، اکبر مشدی در ۹۲ سالگی فوت کرد. خبر مرگ او در روزنامه های دیگر کشورها مثل عراق و پاکستان هم به چاپ رسید.