مروری بر هنر قلمزنی رو چرم

پوست حیوان یکی از اشیاء مهم و ضروری بود که انسانهای نخستین از ان برای بر اوردن بسیاری از نیازهای خود بهره می گرفت .زمانی که انسان پی برد برای محافظت از پاهای خود در برابر سنگ وخاروخاشاک میبایست انها را با تکه پوستی سخت بپوشاند توانست اسانتر وسریعتر به شکار بپردازد.

انسان هنگامی که در یافت میتواندخود را در پشت تکه ای از پوست سخت(سپر پوستی)پنهان سازدواز پوشش چرمی استفاده کند توانست بهتر از خود دفاع کند و اسانتر بجنگد وبیشتر پیروز شود.

لذا پوست از زمانهای قدیم وسیله ای جهت رفاه و بهبود کیفیت زندگی بشر بوده وبه همان علت انسانهای نخستین از پوست برای تهیه ی بستر،زیر انداز،بر پا کردن خیمه و خرگاه،زه کمان،پاپوش،ویا برای تزئین،و بعد از پیدایش خط برای نوشتن یادداشتهاو….استفاده میکردنند
 

بطور کلی ،استفاده ی انسانهای نخستین از پوست و چرم رامیتوان به دو بخش اصلی تقسیم کرد.
الف)استفاده از پوست برای پوشش دادن بدن و تامین نیازهای زیستی
ب)فراهم اوردن نیازهای دفاعی و جنگی وحفاظت خود در برابر خطرهایی که زندگی وی را تهدید میکرد.

تاریخچه هنر قلمزنی روی چرم

مرور آثار، علائم، نوشته ها و کتیبه های دوران گذشته تاریخ ایران و نقوشی که در آثار باستانی دیده میشود نشان دهنده این است که ایرانیان قدیم از چرم برای کفش و افزارهای جنبی و لوازم دیگر استفاده می کردند. از ابتدای قرن چهارم تا قرن نهم و دهم فصل نوینی در هنر کتاب سازی گشوده شد و چند نوع جلد تزئینی ابداع گردید که اهم آنها جلدهای سوخت یا (سوخته) و معرق بوده است.

در زمانهای دور هنر نوشتن روی چرم وجود داشته است و شاید نتوان بطور دقیق قدمت این رشته را بیان کرد روزگاری که هنوز کاغذ در اختیار انسان نبوده افرادی بودند که مطالب را روی چرم می نگاشتند و به نسلهای بعد به یادگار می گذاشتند نمونه بارز آن آیات قرآنی است که در صدر اسلام جهت ماندگاری بیشتر بر روی چرم نوشته شده است لذا می توان گفت که هنر قلمزنی روی چرم یکی از قدیمیترین و جذابترین رشته از رشته های صنایع دستی بوده که متاسفانه به دلایلی به مرور زمان منسوخ و از بین رفته است.

اهمیت تولیدات چرمی در بین صنایع دستی تا حدودی مربوط به ساختمان فیزیکی آن می باشد، زیرا چرم ماده ای است که در طی جریان دباغی می توان آن را مانند مخمل، نرم کرد و یا با حرارت شدید فرمهای گوناگون به آن داد.

مراحل آماده سازی چرم شامل خیساندن یا مرحله شستشو در حوضچه های مخصوص، مرحله مو زدایی یا آهک زنی، مرحله آهک زدایی ، مرحله لش زدایی ، تمیز کردن رخ پوست، مرحله آنزیم دادن، دباغی کردن، آبگیری، تراش، ورقه کردن، جور کردن و قلمزنی روی چرم می باشد.

چرم به دلیل قابلیت و خصوصیات آن با تکنیک های متعددی کار می شود از جمله:
۱- قالب گیری
۲- بافت و دوخت
۳- حکاکی و قلمزنی روی چرم
۴- نقاشی روی چرم
۵- سوخت و معرق چوب
۶- گلدوزی روی چرم
۷- باتیک روی چرم
 

فرایند کار :
برای آشنائی علاقمندان محترم خلاصه ای از فرایندکار بشرح ذیل به عرض می رسد :
برای شروع کار ابتدا نمونه خط در اندازه مناسب طبق سلیقه یا به سفارش تهیه و بر حسب اندازه خط، چرم مناسب و با کیفیت اکثرا از نوع چرم گاوی (پادوش یا پیه دار) برش داده ، بعد از صافکاری و روغن دهی ، خط بر روی چرم منتقل نموده و با قلمهای مخصوص دور تا دور خط را با دست قلمزنی کرده ، پس از آن مرحله پرداخت و آرایش را انجام میدهیم ، در خاتمه با نوعی لاک مخصوص روی اثر را لاک زده بعد از قاب گیری خدمت هنردوستان گرامی عرضه می گردد.