اسکناس های دوره ناصرالدین شاه + تصاویر و تاریخچه

آشنایی تاریخچه پول در ایران

کلمه اسکناس یا پول کاغذی از زبان روسی وارد زبان فارسی شده است گفته می شود سابقه انتشار اسکناس درایران قدمتی بیشتر از اروپا دارد.اسکناس کاغذ رایجی که بانک مرکزی بجای مسکوک طلا و نقره در دسترس مردم می گذارد و معادل آن پشتوانه ای در خزانه خود نگاه می دارد.

پشت و روی اسکناس پنج تومانی دوره ناصرالدین شاه

تاریخچه پول در ایران

انسان های اولیه که دسته جمعی می زیستند، نیازی به تعویض کالا نداشتند. بعد از به وجود آمدن طوایف و قبایل مبادله ی کالا به کالا رواج یافت. مبادله ی کالا به دلایلی با مشکلاتی همراه بود. برای رفع مشکلات ابتدا از فلز برای مبادله استفاده کردند و پس از مدتی به فلزات گران بها و سبک وزن، از جمله طلا، نقره و مس رو آورند.

یک تومانی دوره ناصر الدین شاه قاجار معادل ۲٫۳۰۰٫۰۰۰ریال امروز

در بیشتر کشورهای شرقی و آسیایی، فلزی که در مبادله ی کالا از آن استفاده می شد، حلقه ای شکل بود. و در سه هزار سال پیش از میلاد از آن استفاده می کردند که می توان آن را قدیم ترین وسیله ی مبادله، پیش از اختراع سکه، دانست. در کاوش های شوش حلقه هایی از ویرانه های معابد، از دوهزار سال قبل از میلاد، به دست آمده است. استفاده از فلزات سبک وزن و کم حجم و گران بها، که معاملات را سهل و ممکن می ساخت، مورد قبول عامه قرار گرفت.

بدین ترتیب مرحله ی پیدایش پول آغاز شد….

واژه ی پول

پول از کلمه ی یونانی Obolos گرفته شده و آن سکه ای بود برابر یک ششم درهم یا دراخم. کریستین سن معتقد است کلمه “پول” در زمان اشکانیان به ایران راه یافته است.
“سکه” نام دستگاه آهنینی بود که برای مهر زدن بر پول هایی که در میان مردم رایج و با آن معامله می کردند، به کار می رفت. بعدها آن را اثر مهری می نامیدند که روی سکه های حک می شد.
بنابراین سکه عبارت است از یک قطعه فلز به وزن معین که روی آن علامت رسمی دولت، یا حکومتی که عیار و وزن آن و ارزش آن را تعهد می کند، قید شده است.

سکه در ایران در دوره ی هخامنشی

بی شک پیش از دولت هخامنشی و تصرف لیدی در سال ۵۶۴ قبل از میلاد ایرانیان به اختراع پول اقدام کرده و در کشور خود رواج داده بودند. پس از سقوط لیدی به دست کوروش، “یونا” یکی از ساتراپ نشین های هخامنشی شد که در “ساردس” کارگاه ضرب سکه بود و در زمان کوروش کبیر خشایارشاه و کمبوجیه در آن ضرب سکه می کردند.
داریوش بزرگ سومین شاهنشاه هخامنشی (۵۲۱-۴۸۵ قبل از میلاد) بر آن شد پولی ضرب کند که در همه جا پذیرفته شود و در سراسر کشور اعتبار داشته باشد و بر خلاف مسکوکات قبلی فقط ارزش محلی نداشته باشد. زیرا سکه هایی که در آن زمان در ایران رواج داشت، هیچ یک از آن شاهنشاهان هخامنشی نبود

نخستین سکه ای که از آن زمان باقی مانده سکه داریوش است که شهرت جهانی دارد. این سکه را یونانی ها “دریکوس” یعنی “داریوش” می نامند که آن را نباید با کلمه ی زرینه و درینه یکی تصور کرد. سکه ی داریوشی از زرناب بود. در زمان هخامنشیان هیچ یک از حکام و پادشاهان محلی حق نداشتند بدون اجازه ی داریوش به نام خود سکه زنند، فقط اجازه داشتند با اجازه ی داریوش سکه ی نقره بزنند، چرا که ضرب سکه ی طلا در انحصار مرکز بود. نخستین سکه ی داریوش احتمالا در سال ۵۱۶ قبل از میلاد ضرب شده است.
پس از فتح یونان به دست سپاهیان ایران و اختلاط ایران و یونان، واژه ی درم در ایران متداول شد که اصل آن دارشم (دراخم) یونانی است و ایرانیان آن را درم گفتند که نام پول بود و اعراب بعدها این واژه را از ایرانیان اقتباس کردند. از مسکوکات دوره ی هخامنشی، به جز دریک شکل یا سیکل، درم؛ کرشه را می توان نام برد. واحدهای کوچک تر مسکوک زر، نیم ستاتر و یک سوم ستاتر نامیده می شدند.

سکه در دوره ی اشکانی

با غلبه اسکندر بر ایران سکه های طلا کمیاب و از جریان خارج شد. در آن زمان دیگر در ایران طلا ضرب نمی شد. سلوکی ها در معاملات داخلی خود سکه های نقره به کار می بردند و اشکانیان نیز به تقلید از سلوکیان از پول نقره استفاده می کردند. اشکانیان از نقره و مس و مفرغ نیز سکه می زدند. جنس برخی از این سکه ها از برنج بود که روی آن لعابی از مس داده بودند.
سکه های این دوره دو نوع بود:نوع اول مسکوکات نقره ی چهاردرخمی با تعدادی مسکوک مسی؛ و نوع دوم یک درخمی نقره و مسکوکاتی از مس. نوع اول سکه ها در شهرهای یونانی نشین و نوع دوم در مراکزی که تحت حکمرانی مستقیم پارت ها بود، ضرب می شد.

مسکوکات دوره ی صفوی

سکه های عصر صفوی از طلا، نقره و مس بود. سکه های زمان شاه عباس “عباسی” نامیده می شد. این سکه ها نخست از جنس نقره بود. هر پنجاه عباسی را یک “تومان” می گفتند، که ده هزار دینار قیمت داشت. در این دوره مسکوک طلا وجود نداشت. فقط سکه های طلا را که “شاهنشاه” نام داشت، هنگام جلوس شاه بر تخت سلطنت و در جشن نوروز ضرب می کردند. این سکه ها در میان مردم رواج نداشت و آن را اشرافی نیز می گفتند. علت این نام گذازی بهای زیاد آن ها بود.

سکه های رایج این دوره “غزبیگی” یا “غازبیگی” برابر پنج دینار یا یک دهم شاهی؛ “بیستی” معادل بیست دینار یا دوپنجم شاهی؛ “پول سیاه” یا “قراپول” معادل بیست وپنج دینار یا نیم شاهی؛ “شاهی” معادل پنجاه دینار؛ و “عباسی” معادل دویست دینار یا چهارشای بود. تا انتخاب ریال به منزله ی واحد پول در ایران، در سال ۱۳۰۸ شمسی و حتی سال ها بعد از آن، از این واحدهای پولی استفاده می شد.
پس از صفویه نیز از این مسکوکات استفاده میکردند. در دوره ی نادشاه واحد پولی به نام “نادری” وجود داشت، که ارزش آن ده شاهی بود.

مسکوکات دوره ی قاجاریه

واحد اصلی پول قاجار تومان، قران و شاهی بود. تومان واژه ی ترکی ایغوری است به معنی ده هزار که در تقسیمات لشکری هر ده هزار سرباز تومان و فرمانده ی آنها امیرتومان نامیده می شد. تا پیش از قاجار از این واحد پولی استفاده نمی شد. در دوره ی مغول ده هزار دینار را برابر تومان می دانستند. کسروی یک تومان مغول را برابر صدهزار تومان امروز می داند. تونان طلا اولین بار در زمان فتحعلی شاه قاجار ضرب شد.
وزن آن در ۱۲۲۴ قمری (۱۱۸۸ شمسی) یک مثقال و یک ششم مثقال بود. در سال ۱۲۹۸ قمری در زمان ناصرالدین شاه، وزن طلای تومان کاهش یافت و ارزش آن برابر ده قران نقره یا ده هزار دینار شد. اما سکه ای به نام دینار وجود نداشت. در سال ۱۳۰۸ شمسی که آحاد پول ایران تغییر کرد، تومان به معنای ده ریال شد که هنوز هم این لفظ رایج است.
در زمان فتحعلی شاه، سکه ی نقره ی جدید، یعنی “قران” متداول شد، که معادل یک دهم تونان و پنج عباسی یا بیست شاهی بود. در این زمان شاهی به صورت سکه ی مسی در آمده بود. بنابراین سه شکل سکه در ایران رایج بود:تومان های طلا، قران نقره و شاهی مسی. ولی پول رایج سکه های نقره بود.

پول دوره ی قاجار تا اوایل دوره ی پهلوی رایج بود. اما طلا پشتوانه ی پول نبود. در سال ۱۳۰۸ شمسی طلا پشتوانه ی پول شد. مسکوک نقره ی یک ریالی به نمایندگی ریال طلا در کشور رایج و قران برچیده شد؛ مسکوک نقره، نیم ریالی، دوریالی و پنچ ریالی شد.
ریال در اصل واژه ی اسپانیایی است و آن نام سکه ی نقره ای رایج در آن سرزمین بود که به معنی “شاهی” است. این واژه مترداف “رویال” (Royal) انگلیسی و “رگالیس” لاتین است که آن هم به معنای شاهی است و از ریشه “رکس” (Rex) یعنی شاه است.
از مسکوکات قانونی طلا در ایران در دوره ی رضاشاه، سکه ی پهلوی است که بر اساس قانون مصوب سال ۱۳۱۰ شمسی در مجلس شورای ملی، که برای تعیین واحد و مقیاس پول ایران به تصویب رسید، سکه پهلوی طلا به ارزش صدریال ضرب شد. این سکه دارای عیار ۹۰۰ در هزار بود و با عکس شیر و خورشید و پادشاه مزین شده بود.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ در بهار ۱۳۵۸ سکه ی طلای ایرانی ضرب شد که به نام “بهار آزادی” که دارای همان عیار پهلوی است. مسکوکات ریال نیز در این دوره ضرب و اسکناس نیز مانند زمان پهلوی منتشر شد.

نشر اسکناس

مدیریت بانک در ایران را ایران شناسان بنام نظیر هوتم شیندلر و ژوزف رابیو بر عهده داشتند. با ابتکار رابیو بانک شاهنشاهی اقدام به چاپ اسکناس های کوچک کرد و هم از این راه وارد زندگی روزمره مردم شد و سود سرشاری کسب کرد. اسکناس در آغاز قرار بود با پشتوانه ی طلا چاپ شود، اما بعدها با پشتوانه ی نقره به چاپ رسید و نیز می بایست پشتوانه طلا برابر هفتاد درصد اسکناس های در گردش باشد که بعدها به رقم پنجاه درصد و پس از آن به سی درصد تبدیل سد؛ که در حقیقت هفتاد درصد اسکناس ها یدون پشتوانه بود، که این کار سود سرشاری برای بانک در بر داشت.

تاریخچه اسکناس

کلمه اسکناس یا پول کاغذی از زبان روسی وارد زبان فارسی شده است. گفته می شود سابقه انتشار اسکناس در ایران قدمتی بیشتر از اروپا دارد. در سال ۶۹۰ هجری کیخانوخان امیر مغولی که در ایران حکومت می کرد و وزیر او صدرجهان زنجانی در اثر عیاشی و بذل و بخشش های بی حساب خزانه را از درهم و دینار خالی کردند. ضمناً در عصرایشان رواج بیماری وبای گاوی به اقتصاد جامعه زیان فراوانی وارد کرده بود.

به منظور چاره اندیشی برای تامین کسری مخارج به راهنمایی یکی از نزدیکان وزیر به نام عزالدین مظفر که از سابقه انتشار اسکناس در چین خبر داشت، پول کاغذی منتشر شد. این اسکناس یک قطعه کاغذ مستطیل شکل بود که چند کلمه به خط ختائی در اطراف آن نوشته می شد و بر بالای آن با خط خوش جمله «لا اله الا الله محمد رسول الله» را می نوشتند.

انتشار مجدد اسکناس در ایران مربوط به سال ۱۸۸۹ (۱۲۶۷ شمسی) و پس از انعقاد قرارداد تاسیس بانک شاهی بین بارون ژولیس رویتر و دولت ایران است.
پس از تاسیس بانک ملی ایران به طوریکه بعدا خواهیم دید کوشش زیادی برای پس گرفتن اجازه انتشار اسکناس از بانک شاهی به عمل آمد و بالاخره در خرداد ۱۳۰۹ (۳۰ مه ۱۹۳۰) این امتیاز از بانک شاهی بازخرید و در اسفند ۱۳۱۰ به موجب قانون به بانک ملی ایران واگذار گردید.

یک بانک انگلیسی به نام بانک جدید شرق در سال ۱۲۶۷ (قبل از تاسیس بانک شاهی) در ایران اقدام به تاسیس شعبی کرده بود. مرکز اصلی این بانک در لندن و شعبه اصلی آن در هندوستان قرار داشت. شعب بانک در تهران، مشهد، تبریز، رشت، اصفهان و بوشهر دایر بود.

همزمان با واگذاری امتیاز شاهی (۱۸۸۹)، امتیاز مشابهی به یک تبعه روسیه به نام لازارپلی یا کف داده شد که بانک استقراضی روسی بعدی را به وجود آورد. سرمایه بانک ۱۸۷۵۰۰۰ روبل طلا بود. در سال ۱۸۹۹ میلادی سهام بانک توسط دولت روسیه اخذ و سرمایه آن تا ۳۰ میلیون روبل افزایش یافت و شعبه ای از بانک دولتی روسیه گردید.

در جوامع مختلف، برخی کالاهای خاص دارای ارزشی بیش از بقیه بودند و عملاً به عنوان معادل های پول در مبادلاتمورد استفاده قرار می گرفتند. با این تفاوت که کمی از پول بزرگتر بودند و در جیب – البته اگر جیبی وجود داشت – جا نمی شدند!

به عنوان مثال، این کالای با ارزش در یونان قدیم، گاو نر؛ در سریلانکا فیل و در برونئی جمجمه انسان بود!با پیشرفت تمدن بشری، به تدریج فلزات و اشیای زینتی و از جمله طلا و نقره به عنوان معادل های پول به کار رفتند و به دنبال آن، برای اولین بار در«لیدی» (آسیای صغیر)، سکه ضرب شد.

اولین سکه ایرانی هم در زمان داریوش و از جنس طلا ضرب شد که نویسندگان یونانی آنرا به نام خود داریوش، «دریکوس» می نامند. پس از ضرب سکه سالیان طولانی سپری شد تا بشر به فکر استفاده از اسکناس افتاد.

چینی ها اولین کسانی بودند که در اواسط قرن دهم میلادی چیزی شبیه به اسکناس ابداع کردند و نام آنرا چاو گذاشتند ولی اولین اسکناس تقریباً امروزی، در ۵ ژانویه سال ۱۶۹۱ میلادی در بانک استکهلم چاپ شد و هم اکنون در موزه این بانک نگهداری می شود.

این ابتکار بعدها در سایر کشورهای دنیا هم متداول شد و اسکناس های کاغذی جای سکه را گرفتند.ریشه لغت اسکناس، «آسی نیا» ی فرانسوی است که در زبان فارسی با تغییر لفظی در دوران فتحعلی شاه قاجار، به صورت اسکناس در آمد.

در اواخر قرن هفتم هجری (اواخر قرن ۱۳ میلادی)، خالی شدن خزانه کیخاتو – ایلخان مغول در ایران- فکر او و وزیرش صدر جهان را به خود مشغول کرده بود. عزالدین مظفر از نزدیکان صدر جهان که از وجود پول کاغذی در چین خبر داشت، به کیخاتو پیشنهاد داد که پول کاغذی را در ایران رواج دهد. کیخاتو هم دستور داد که مردم زر و سیم را به «چاوخانه» تحویل دهند و بجای آن پول کاغذی «چاوه» بگیرند. این دستور باعث ناراحتی شدید مردم شد و چنان آشوبی به وجود آورد که کیخاتو بلافاصله مجبور شد این فرمان را لغو کند و به این ترتیب، انتشار اولین اسکناس ایرانی بدون اینکه جریان کامل پیدا کند متوقف شد.

اما اولین اسکناس رسمی ایران توسط بانک شاهنشاهی ایران – که طبق قرارداد رویتر، حق انحصاری نشر اسکناس به آن اعطا شده بود – انتشار یافت. این اسکناس ها در ابتدا چندان مورد اقبال عمومی قرار نگرفت و بنابراین از طرفی دولت انگلستان، اسکناس های دولت شاهنشاهی را تضمین کرد و از سوی دیگر مجلس شورای ملی، با تصویب قانونی، استفاده از اسکناس های دولت شاهنشاهی را اجباری کرد.

بانک شاهنشاهی تا سال ۱۳۰۹ هجری شمسی به فعالیت خود در زمینه نشر اسکناس ادامه داد. در این سال، امتیاز حق انحصاری نشر اسکناس، به مبلغ ۲۰۰ هزار لیره انگلیس توسط دولت ایران خریداری شد و به بانک ملی ایران واگذار گردید و اولین اسکناس بانک ملی، در اول فروردین ماه سال ۱۳۱۱ (تنها ۷۵ سال قبل) منتشر شد.

بانک ملی تا سال ۱۳۳۹ اقدام به نشر اسکناس کرد ولی در آن سال، با تاسیس بانک مرکزی ایران، حق انحصاری نشر اسکناس به بانک مرکزی محول شد. با این توضیح که چاپ اسکناس تا سال ۱۳۶۲ در خارج از کشور (عمدتا در کشور انگلستان)و به سفارش ایران انجام می شد و از آن سال، چاپ اسکناس در کشور شروع شد. ضمن اینکه تا حدود ۶ سال پیش، کاغذ اسکناس به طور کامل از خارج از کشور وارد می شد که با تأسیس کارخانه تولید کاغذ اوراق بهادار، تمامی اسکناس ها روی کاغذ ایرانی به چاپ می رسد .
اسکناس یکی از مخترعات مردم چین است و آن در این مملکت از اواخر قرن دهم میلادی معمول شده است و اول کسی که به انتشار آن پرداخته تایی تسو نخستین امپراطور سلسله معروف سونگ است که در ۹۶۰ میلادی برابر ۳۴۹ هجری قمری تاسیس یافته و افراد آن در چین جنوبی سلطنت می کرده اند.

دویست سال بعد از وضع پول کاغذی در چین چون در تکثیر آنها راه افراط رفته و علاوه بر پایتخت در بلاد دیگر نیز به این کار دست زده بودند قیمت پول های کاغذی تنزلی فاحش کرد و به کلی از اعتبار سابق افتاد، پادشاه مغول «قوبیلای قاآن» برادر هولاکوخان نیز پول کاغذی یا اسکناس را رایج نموده است که آن را چاو می نامیدند،مارکوپولو و ابن بطوطه سیاح مراکشی که تقریباً هر دو در یک زمان چین را سیاحت کرده اند در سفرنامه های خود پول کا غذی را وصف کرده اند در فرهنگ معین آمده است :

۱ـ اسکناس نوعی کاغذ بهادار است که بهای وی بر روی آن نوشته شده و برای خرید و فروش به کار می رود (پول کاغذی).

۲ـ اسکناس کاغذ رایجی که بانک مرکزی به جای مسکوک طلا و نقره در دسترس مردم می گذارد و معادل آن پشتوانه ای در خزانه خود و تحت نظر اولیای دولت نگاه می دارد، دراصطلاح حقوقی اسکناس سفته ای است به عهده بانک که به رؤیت و در وجه حامل است و مشمول مرور زمان نمی شود و سودی هم به آن تعلق نمی گیرد.

بانکی که اسکناس صادر می کند معادل مبلغی روی آن ذکر شده مدیون می باشد و متعهد است که آن را به فلزی که رواج قانونی دارد تبدیل کند. در زمان انقلاب فرانسه مجلس ملی آن کشور قانونی وضع کرد که به موجب آن کلیه اراضی متعلق به دولت به تصرف دولت در آمد و ملی گردید. به وثیقه اراضی مزبور دولت پول کاغذی منتشر کرد که (آسینیا) نامیده می شد و مفهوم آن این بود که کاغذهای مزبور به امضای دولت رسیده و تضمین شده است.

چندی بعد که در روسیه هم پول کاغذی رواج گرفت لغت فرانسوی آسینیا برای پول کاغذی انتخاب شد و با مختصر تحریفی در تلفظ آن اسکناس شد این لغت اسکناس در زمان فتحعلی شاه به ایران وارد شد و نام پول کاغذی اسکناس گردید در قرن هفتم هجری یک نوع پول کاغذی در ایران متداول گردیدکه آن را (چاو) می گفتند اسکناس به صورت امروزی از سیصد سال قبل در اروپا مرسوم شد و امروز قسمت عمده پول اغلب کشورها را اسکناس تشکیل می دهد در ایران تا سال ۱۸۸۹ میلادی که بانک شاهنشاهی تشکیل شد پول رایج کشور مسکوک نقره و طلا بود در آن سال به موجب فصل سوم امتیازنامه بانک نشر اسکناس در سرتاسر ایران منحصراً به بانک شاهی ایران تعلق گرفت و به موجب همین فصل مقدار آن نبایستی از هشتصد هزار لیره انگلیسی تجاوز کند.

در سال ۱۸۹۰ اسکناس جدید بانک با سرلوحه فارسی و علامت شیر و خورشید و عکس ناصرالدین شاه و ذکر ارزش آن نشر شد مجموعاً بانک شاهنشاهی چهل سال در ایران اسکناس منتشر کرد تا این که در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۰۹حق انتشار اسکناس از آن بانک سلب ودر مقابل دویست هزار لیره به بانک ملی ایران واگذار گردید. اسکناس بانک ملی ایران در سال ۱۳۱۰رواج یافت و اولین اسکناس با عکس رضاشاه و امضای دکترلیند نبلات (مدیر کل بانک) و دکتر علامیر (بازرس دولت) به جریان گذاشته شد (مصاحب) پول کاغذی را در سال ۶۹۲ هجری در ایران تقلید کرده اند. این پول کاغذی را (چاو مبارک) خواندند که بر بالای این اسکناس کلمه شهادتین را نوشته بودند به قول رشید الدین فضل ا …و به قول وصاف در ماه ذی القعده سال ۶۹۳ اول بار چاو در تبریز منتشر گردید که موجب حوادثی گردید که در کتابهای تاریخ مذکور است.

تقلید دیگری در هند توسط «سلطان محمد تغلق شاه» (۷۵۲-۷۲۵) انجام گرفت. ولی این سلطان بخشنده جاه طلب که دخلش به خرجش نمی رسید به خیال افتاد که به جای چاو کاغذی (مس) را عوض زر و سیم رایج سازد ولی سکه مسی نتوانست جای طلا و نقره را بگیرد و پس از چندی مورد قبول مردم واقع نشد و از اعتبار افتاد اولین پول کاغذی یا اسکناس درسال ۱۳۰۷ قمری به توسط بانک شاهنشاهی در ایران انتشار و نام اسکناس یافت. آخرین اسکناسی که در ایران منتشر شده اسکناس ١٠٠ هزار ریالی است که اخیراً رایج گردیده است.

سیر تکاملی اسکناس در ایران

▪ اسکناس در زبان فرانسه Assignas نامیده می شود که به معنی تضمین پرداخت وجه از طرف دولت بوده است.روسها به آسیگناف می گفته اند که این کلمه در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار در ایران بصورت اسکناس در آمد.

▪ قدیمی ترین اسکناس شناخته شده در ایران،اسکناس یک درهمی،منقش به لااله الاالله و محمد رسول الله می باشد که در زمان فرمانروایی کی تون مغول به سال ۶۹۳ هجری قمری در تبریز به چاپ رسیده و به نام چاو مبارک موسوم بوده است.

▪ اولین بانکی که اسکناسهای ایران را چاپ می کرده،بانک جدید شرق بود که مرکزش در لندن و در آسیا عملیات بانکی داشته است.اسکناس های چاپ شده توسط این بانک در بانک بازرگانی ایران انتشار می یافت.مبلغ این اسکناسها از ۵ قران به بالا بوده است.

▪ در سال ۱۲۶۷ هجری قمری امتیاز نشر اسکناس از بانک جدید شرق به بانک شاهی انتقال یافت.بانک شاهی حق انتشار اسکناس یعنی توزیع آن را داشته و چاپ توسط بانک جدید شرق صورت می گرفته و سیاست های پولی نیز بعهده همین بانک بود.

▪ در سال ۱۲۵۸ هجری شمسی،نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی خواستار تاسیس بانک ملی شدند.

▪ سال ۱۳۰۶ شمسی بانک ملی به نصویب می رسد و در ۱۷ شهریور ۱۳۰۷ شروع به کار می کند.از جمله سیاست های این بانک خارج ساختن کنترل اقتصاد پولی ایران از دست خارجی ها بود.

▪ سال ۱۳۱۰ شمسی اسکناس های چاپ شده قبلی از جریان خارج شدند.به موجب ماده ۵ قانون اصلاح(قانون واحد ومقیاس پول) حق انحصاری انتشار اسکناس به مدت ۱۰ سال به بانک ملی واگذار شد. از آن پس تعیین نوع طرح و مبلغ،نوع اسکناس و تعداد آنها را بانک ملی تعیین می کرده و در لندن چاپ می شد.

▪ نشر اسکناس از سال ۱۳۳۹ از بانک ملی به بانک مرکزی سپرده شد.

▪ سازمان تولید اسکناس از سال ۱۳۵۱ تاسیس و طرح تاسیس چاپخانه ای برای چاپ اسکناس تهیه شد.

▪ سال ۱۳۶۱ ساختمان چاپ اسکناس تکمیل و چاپ اسکناس به صورت آزمایشی با چاپ اسکناسهای ۲۰۰ ریالی بطور رسمی در ایران آغاز شد.

▪ در سال ۱۳۶۷ با راه اندازی دو خط تولید دیگر،خط تولید اسکناس به ۴ واحد رسید و از آن پس تمامی اسکناسهای جمهوری اسلامی ایران در داخل چاپ می شود.

▪ در سال ۱۳۶۸ با توجه به واردات کاغذهای مورد نیاز از خارج،طرح ساخت کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار مطرح می شود.

▪ در سال ۱۳۷۶ عملیات اجرایی پروژه کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار آغاز می شود.

▪ در سال ۱۳۸۱ این کارخانه پس از پشت سر گذاردن تولیدات آزمایشی به بهره برداری کامل رسید.