علل و پیامدهای افزایش سن ازدواج

از پیامدهای افزایش سن ازدواج چه میدانید

سن ازدواج یکی از شاخصه های مهم برای ارزیابی میزان سلامت و بهداشت جسمی و روانی افراد یک جامعه محسوب می شود. سن ازدواج در اغلب کشورهای درحال توسعه، روندی صعودی دارد و آمارها نشان می دهد در چند دهه اخیر به طور مرتب با نوسانات جزیی افزایش یافته است که کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.در این مطلب شما را با با دلایل و پیامدهای افزایش سن ازدواج آشنا می کنیم.

آیا با پیامد ها و خطرات افزایش سن ازدواج آشنایی دارید

آمارها افزایش سن ازدواج را نشان می دهد، برخی معتقدند این لزوما به معنی بحران نیست و برخی با اشاره به آسیب ها بر لزوم اقدامات فرهنگی و اقتصادی برای کاهش فاصله بلوغ تا ازدواج تاکید دارند.
در مسئله ازدواج و تشکیل خانواده مسائل زیاد و به هم تنیده ای دخالت دارند. مهم این است که نقش هر یک از این مسائل و چگونگی اثرگذاری آن ها بر روی یکدیگر به درستی روشن شود، تا فضا برای تحلیل، برنامه ریزی و عمل روشن باشد و از ابهامات کاسته شود. این که کدام عامل نقش کلیدی تری نسبت به عوامل دیگر دارد، کدام عامل از فراوانی بیش تری برخوردار است، کدام عامل گستره بیشتری دارد، کدام عامل رشد فزاینده تری دارد و رفع و حل کدام عامل در کوتاه مدت و کدام یک در بلند مدت ممکن است، سوالاتی است که باید به طور دقیق در یک تحلیل جامع از وضعیت موجود خانواده پاسخ داده شوند.
بررسی ها نشان می دهد؛ بخش عمده ای از آسیب های خانواده ریشه در «شیوه و سبک ازدواج» دارد. ازدواج بد می تواند زمینه ساز زندگی بد باشد، همانطوری که ازدواج خوب می تواند زمینه ساز زندگی خوب باشد. البته باید توجه داشت، گزاره «ازدواج خوب زمینه ساز زندگی خوب و ازدواج بد زمینه ساز زندگی بد» به معنای محتوم بودن یک زندگی بد در پی یک ازدواج بد نیست، چراکه ایجاد سازگاری های بعدی، هرچند سخت و دشوار، اما ممکن است. مقصود ما اشاره به واقعیتی است که می تواند مقدمه و زمینه ساز رضایت یا نارضایتی های بعدی باشد.
کارشناسان برای یک ازدواج خوب شاخص های متعددی را ذکر می کنند که از آن جمله «ازدواج بهنگام» یعنی ازدواج در سن مناسب ازدواج است. یک جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد؛ «سن مناسب ازدواج» را سن یا حدودی از سن می داند که جوانان یک جامعه به طور متوسط دارای حداقل شرایط جسمی، روحی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برای ازدواج باشند. با توجه به این تعریف، سن مناسب برای ازدواج، دارای ابعاد مختلفی است که متاثر از عوامل گوناگون قابل تغییر است.
در آموزه های اسلامی نیز که بر ازدواج به عنوان مایه آرامش و مودت و رحمت تاکید شده است (سوره الروم:۲۱) و به زمان مناسب برای ازدواج تحت عنوان «بلوغ نکاح» توجه شده است (سوره النساء:۶). علامه طبرسی، صاحب تفسیر مجمع البیان؛ بلوغ نکاح را مرحله ای از «رشد و کمال» جسمی و روحی می داند که زمینه ساز تشکیل خانواده باشد و فرد بالغ از عهده وظایف خانوادگی برآید. شهید مطهری در کتاب «امدادهای غیبی در زندگی بشر» در توضیح معنای «رشد» می گوید:«در فقه و سنت اسلامی محرز و مسلم است که برای ازدواج، تنها عقل و بلوغ کافی نیست؛ یعنی یک پسر به صرف آن که عاقل و بالغ است نمی تواند با دختری ازدواج کند. هم چنان که برای دختر نیز عاقله بودن و رسیدن به سن بلوغ دلیل کافی برای ازدواج نیست. علاوه بر بلوغ و علاوه بر عقل، رشد لازم است. منظور (از رشد در مورد ازدواج) تنها رشد جسمانی نیست، منظور این است که رشد فکری و روحی داشته باشند؛ یعنی بفهمند که ازدواج یعنی چه، تشکیل کانون خانوادگی یعنی چه، عاقبت این بله گفتن چیست، باید بفهمد این بله که می گوید، چه تعهدهایی و چه مسئولیت هایی به عهده ی او می گذارد و باید از انجام این مسئولیت ها برآید.»

آشنایی با پیامدهای افزایش سن ازدواج

پیامدهای ازدواج در پساجوانی
از آن چه گفته شد روشن می شود؛ ازدواج یک امر زمان مند است و ظرف زمانی مناسب خودش را دارد. بنابراین اگر ازدواج به تأخیر بیفتد یعنی در زمان مناسب خودش واقع نشود، می تواند آسیب هایی را به همراه داشته باشد. این آسیب ها؛ هم ازدواجی را که از سنین جوانی بی بهره مانده تحت الشعاع قرار می دهد و هم جوانی را که در سنین مناسب ازدواج، مجرد مانده است. در پژوهش «تنگنا و تأخیر ازدواج»؛ آثار و تبعات تأخیر ازدواج را به تفکیک آثار فردی و اجتماعی بررسی نموده است که در جدول زیر قابل مشاهده است:
نرخ ازدواج در ایام جوانی
تحقیقات و پژوهش های فراوانی وجود دارد که گسترش تأخیر ازدواج در جوانان ایرانی را نشان می دهد. شاخص کمّی مورد استناد در این تحقیقات عمدتاً، شاخص «میانگین سن ازدواج»، شاخص «توزیع سنی زوجین در زمان ازدواج» و در برخی از تحقیقات شاخص «نرخ ازدواج» است. شاخص میانگین سن ازدواج که از معدل گروه های سنی مختلف با توجه به فراوانی ازدواج صورت گرفته در آن ها به دست می آید، در فاصله سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۴ افزایش چشم گیری داشته است. توزیع سنی زوجین در زمان ازدواج نیز نشان دهنده افزایش ازدواج در گروه های سنی بالاتر و افزایش ازدواج در سنین بالاتر از سن متعارف ازدواج است. نرخ ازدواج نیز اگرچه از سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۹ همواره رشد مثبت را تجربه کرده است، اما از سال ۱۳۸۹ روند نزولی گرفته و رو به کاهش بوده است.
در مقابل این تحقیقات و پژوهش های فراوان، برخی از کارشناسان و به ویژه جمعیت شناسان معتقدند؛ آمار و داده های خام ازدواج، تصویری روشن و مطابق واقع از وضعیت ازدواج جوانان نشان نمی دهد. از نظر این کارشناسان؛ افزایش میانگین سن ازدواج و کاهش نرخ ازدواج در سال های اخیر، لزوما به معنای بحران تأخیر یا تعطیل ازدواج نیست. چراکه تغییرات در ساختار جمعیت جوان کشور تاثیرات زیادی بر آمار میانگین سن ازدواج و کاهش نرخ ازدواج داشته است. به بیان دیگر؛ تغییرات ساختار سنی جمعیت را می توان علت کاهش نرخ ازدواج در کشور و افزایش میانگین سن ازدواج دانست. داده های مربوط به سازمان ثبت احوال کشور در خصوص کاهش ۴ درصدی سهم جمعیت جوان کشور (۱۵ تا ۲۹ سال) در سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ نیز تاییدی بر این مدعا است. بر اساس دو سرشماری انجام شده در سال های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰، جمعیت جوان کشور از ۳۵٫۴ درصد کل جمعیت به ۳۱٫۵ درصد کاهش یافته است. همچنین آمار نسبت جمعیت هرگز ازدواج نکرده به جمعیت جوان کشور (۲۹ تا ۳۴ ساله) نشان دهنده کاهش این نسبت از سال ۱۳۸۰ به این طرف است.

 با پیامدهای افزایش سن ازدواج آشنا شوید

یک جمعیت شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران می گوید:تعداد ازدواج ها در ایران در دهه ۱۳۸۰؛ یعنی با رسیدن متولدین دهه ۱۳۶۰ به سنین ازدواج، سال به سال با افزایش همراه بوده، اما طی سال های اخیر تعداد ازدواج ها رو به کاهش گذاشته است. بسیاری معتقدند تعداد ازدواج در ایران رو به کاهش است، پس دچار مشکل هستیم و جوانان تمایلی به ازدواج ندارند؛ در حالی که این استنباط، استنباط درستی نیست. به دلیل این که اولاً میزان ازدواج بالا رفته است؛ یعنی تعداد ازدواج هایی که در مقابل هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت کشور اتفاق می افتد، در حد بالایی (حدود ۱۶ در هزار) قرار دارد. ثانیا در تحلیل چرایی کاهش تعداد ازدواج ها باید گفت تعداد جوانان در معرض ازدواج کاهش یافته اند. در حال حاضر متولدین دهه ۷۰ به سن ازدواج رسیده اند و باروری در دهه ۷۰ نسبت به دهه ۶۰ کاهش داشته است؛ لذا جمعیت در معرض ازدواج رو به کاهش است و به تبع آن تعداد ازدواج ها هم کاهش خواهد یافت. بنابراین با مشکلی به نام کاهش میزان ازدواج یا افزایش سن ازدواج مواجه نیستیم.
به هر روی اگرچه ممکن است برخی از کارشناسان در عمومیت و فراگیری مسئله تاخیر ازدواج تردید کنند و آن را به عنوان یک بحران اجتماعی نپذیرند؛ اما وجود آن را در بخش زیادی از جوانان انکار نمی کنند. کاظمی پور معتقد است؛ میانگین سن ازدواج در ایران افزایش یافته است و این البته منحصر به ایران نیست و در اکثر جوامع به همراه توسعه شهرنشینی، افزایش سواد و تحصیلات، افزایش اشتغال زنان و توسعه اقتصادی و وسایل ارتباط جمعی، سن ازدواج بالا رفته است.

بهترین سن برای ازدواج دختران و پسران

یک کارشناس، سن ازدواج را متغیری مهم در ازدواج های موفق و آسان دانست و افزود:وقتی از سن سخن می گوییم، در نگاه اول سن تقویمی یا شناسنامه ای به ذهن متبادر می شود ولی متاسفانه ابعاد سن در نظر گرفته نمی شود.