تاریخچه کلاه در ایران به بهانه روز جهانی کلاه

روز جهانی کلاه و آشنایی با تاریخچه ی آن در ایران و جهان

کلاه پوششی است که بر روی سر گذاشته می شود. امروزه استفاده از کلاه در میان عموم مردم بیشتر جنبه زینتی پیدا کرده اما در زمان گذشته کلاه جزئی مرسوم از پوشاک مردمان بوده است. کلاه انواع و اقسام گوناگونی دارد که کاربردهای هر کدام از آن ها متفاوت است. کلاه می تواند معرف ملیت، قوم ، دین یا آداب و رسوم خاص باشد. در سراسر جهان علاقمندان این پوشش خاص فراوانند و ممکن است همین امر و اهمیت کلاه در گذشته سبب شده در تقویم مناسبت ها یک روز به نام روز جهانی کلاه داشته باشیم  که در ادامه این بخش از نمناک به تاریخچه و تاریخ دقیق روز جهانی کلاه می پردازیم.

تاریخ روز جهانی کلاه سال ۱۳۹۹

روز جهانی کلاه مصادف است با ۱۵ ژانویه یعنی ۲۵ دی که این روز را روز جهانی کلاه نامگذاری کردند.

تاریخچه روز جهانی کلاه

کلاه ها حداقل ۳ هزار سال قبل از میلاد مسیح در دنیا وجود داشته اند . تصویر معروف مردی با کلاه حصیری تقریباً از همان زمان ها در نقاشی های دیواری کشف شد و از همان موقع کلاه به منظور اهداف متنوع در بین مردم رواج پیدا کرده است . آن ها از کلاه به عنوان یک محافظت کننده ساده ، مثلاً هنگام بارش برف یا باران ، سرما، نور شدید خورشید یا برای نشان دادن جایگاه اجتماعی و امتیاز خود استفاده می کردند .

جایگاه اجتماعی کلاه پس از جنگ دوم جهانی تنزل یافت، ابتدا با ضدفرهنگی که عمومی شد و سپس با عمل رییس جمهور فتوژنتیکی که بدون کلاه در مراسم سوگند خود حضور یافت. 

تاریخچه ی استفاده از کلاه در ایران 

مردان ایرانی تا قبل از ظهور اسلام اغلب کلاه برسر می گذاشتند و بعد از اسلام عمامه را به کلاه ترجیح دادند. اگر به دیواره های کاخ های تخت جمشید و اکباتان بنگرید ، در می یابید که کلاه جزو لباس سربازان و جنگجویان و سلاطین آن زمان بوده است .  در کتب تاریخی و داستان ها به ویژه شاهنامه فردوسی اشاره هایی به کلاه شده و تصاویری رزمی دیده می شود که نشان می دهد ایرانیان در گذشته به پوشیدن کلاه آشنا بوده اند.

قطعاً همه می دانند تاج یک نوع کلاه است که مخصوص پادشاهان می باشد . تاجی که توسط چندین نفر ساخته میشد و طی مراسمی با شکوه بر سر سلطان نهاده میشد. به همین تناسب وزیران دربار، خدمه و… بر حسب جایگاهشان کلاهی مخصوص به خود داشتند که جزئی از هویت آن ها به حساب می آمد. 

در دوره قاجاریه به دستور سراج الملک حاکم اصفهان علما عمامه سفید و کسبه عمامه زرد رنگ و شیر و شکری داشتند. در زمان صفویه استفاده از عمامه سبز در میان عده زیادی از مردان رواج یافت.شاهان و درباریان آن دوره از عمامه سبز با تاج و جقه ای از جواهر که در قسمت جلو آن نصب می شده استفاده می کردند و علما عمامه های سبز بدون تزیین بر سر می گذاشتند.

در دوره افشاریه و زندیه از عرقچین و شال ترمه ای که به دور آن پیچیده می شد، بجای عمامه استفاده می کردند.  در زمان قاجار شال و کلاه جزو لباس مردان ایرانی درآمد که  به تدریج آنها شال را رها کردند و فقط کلاه به سر گذاشتند. 

در دوره قاجاریه و قبل از آن سر برهنگی مرد نشانه بی ادبی و بی وقاری بود و در آن زمان کلاه برای مردان مانند چادر برای زنان بود و مردان حتی در خانه کلاه پارچه ای (عرقچین) به سر می گذاشتند. فصل های سرد سال عرقچین جای خود را به کلاه پشمی می داد.

کلاه نوعی وجه تمایز قومیتی است و هر کدام از اقوام ایرانی برای خود یک نوع کلاه دارند. مثلا کلاه قشقایی از نظر ظاهری با دیگر کلاه های اقوام ایرانی متفاوت است. طبقات مختلف اجتماع شکل کلاهشان از دیگران متمایز بود و مردمان متمکن جنس و اندازه و شکل کلاهشان از دیگران متمایز بود. کلاه ها در طول زمان تغییرات بسیار متنوعی داشته اند و این تغییرات در هر فرهنگی متفاوت با دیگری است . 

کاربردهای مختلف کلاه

همه انسان ها به یک دلیلی کلاه را دوست دارند و از آن استفاده می کنند . مثلاً یک سرباز برای محافظت از جمجمه خود در برابر خطرات احتمالی ؛ کلاه به سر می کند یا یک ناوبان برای درجه شغلی که دارد و همچنین هدایت سربازان خود ، کلاه به سر می کند یا حتی یک مرد برای این که جذاب تر به نظر برسد ، کلاهی شبیه به رهبران اوپرا به سر می کند . روز جهانی کلاه بهترین زمان برای افراد است تا کلاه مورد علاقه خود را پیدا کنند و جذابیت خود را افزایش دهند .