پیش بینی زلزله با حیوانات واقعیت دارد؟
برخی از حیوانات به طور ذاتی و خدادادی از توانایی و حس بسیار قوی برخوردارند و شاید در وقوع اتفاقات طبیعی همچون زلزله از خود واکنش نشان داده و به نوعی در پیش بینی وقوع حادثه نقش داشته باشند مثلاً مارها از مخفیگاه خود خارج می شوند یا ماهی ها از آب بیرون می پرند.اما می خواهیم بدانیم این گفته از نظر علمی تا چه حد می تواند صحت داشته باشد بر همین اساس در ادامۀ این مطلب گزارشی خواندنی در اختیارتان گذاشته ایم تا با تفکیک رفتار حیوانات توسط پژوهشگران به پاسخ سوالات خود برسید.
اولریش شرایبر، زمین شناس آلمانی از دانشگاه دویسبورگ-اِسِن، روی مورچه ها تحقیق می کند. وی در پی پاسخ به این پرسش است که آیا حشرات می توانند وقوع زلزله را پیش بینی کنند؟
شرایبر در مناطقی تحقیق می کند که در آنجا لایه های زیرین زمین دارای گسل هستند. مورچه هایی که پروفسور شرایبر روی آنها تحقیق می کند، به صورت هدفمند روی چنین گسل هایی لانه می سازند؛ پدیده ای که به گفته پروفسور آلمانی با اعداد و ارقام قابل اثبات است.
هنوز مشخص نیست چرا این مورچه ها به لانه سازی روی گسل ها علاقه ویژه ای دارند. به گفته اولریش شرایبر، «شاید در این مناطق گازهایی وجود دارد که مورچه ها به آنها علاقه دارند. مشاهدات ما نشان می دهند که این مورچه ها در مناطقی که دی اکسید کربن ساتع می شود لانه می سازند. شاید در این مناطق واکنش های شیمیایی دیگری در جریان باشند که محصول آنها مورچه ها را جذب می کند».
دریافت نشانه های وقوع زلزله؟
به اعتقاد این زمین شناس آلمانی، گازهایی که مورچه ها را جذب می کنند، می توانند نشانه ای از وقوع زلزله هم باشند. البته این موضوع هنوز به بررسی بیشتر نیاز دارد.
شرایبر در مدت سه سال چندین لانه مورچه را با دوربین زیر نظر گرفته و الگوی حرکتی مورچه ها پیش از زلزله های خفیف را ثبت کرده است.
وی می گوید:«پیش از لرزش زمین در برخی موارد رفتار مورچه ها کاملا ً تغییر می کند. البته ما در همه موارد فقط تمام لانه را زیر نظر گرفتیم و به همین دلیل نمی توانیم در مورد رفتار فردی مورچه ها اظهار نظر کنیم؛ اما مشاهده کردیم که فعالیت مورچه ها در سراسر لانه یکباره دگرگون شد». این تغییرات در مواردی بسیار فاحش بودند. البته دستاورد این پژوهش ها در حدی نیستند که بتوان به عنوان آمار به آنها استناد کرد. برای رسیدن به نتایج محکمتر باید تحقیقات بیشتری، به ویژه در مناطقی که زمین بیشتر و شدیدتر می لرزد، انجام شود.
جانوان دیگری هم هستند که شاید بتوانند زلزله را پیش بینی کنند. به نقل از دویچه وله، مثلاً ماهی ها یا کبوترها میدان های مغناطیسی یا الکتریکی را تشخیص می دهند. این میدان ها ممکن است در آستانه زلزله تغییر کنند. مار یا موش صحرایی هم ممکن است بتوانند پیش لرزه های خفیف را حس کنند.
پژوهشگران تا کنون موفق به اثبات توانایی این حیوانات در پیش بینی زمین لرزه نشده اند. زیرا از یک سو هنوز روند دقیق وقوع یک زلزله مشخص نیست و از سوی دیگر همه زلزله ها مثل هم نیستند. وانگهی بررسی رفتار حیوانات در درازمدت هم کار ساده ای نیست.
البته در سال های اخیر فرستنده های کوچکی به بازار آمده است که قیمت مناسبی دارند و به کمک آنها می توان حیوانات و الگوی حرکتی آنها را زیر نظر گرفت. مارتین ویکِلسکی از پژوهشکده “ماکس پلانک” آلمان از جمله محققانی است که با این فرستنده ها کار می کند.
وی در جریان تحقیقات خود در هنگام وقوع آتشفشان پدیده های جالبی را تجربه کرده است. ویکلسکی روی بزهای کوهی تحقیق می کند که در اطراف کوه آتشفشان “اتنا” در جزیره سیسیل ایتالیا زندگی می کنند. این پژوهشگر می گوید:«ما فرستنده ها را روی بزهایی نصب کردیم که دو سال روی کوه اتنا و اطراف آن زندگی و رفت و آمد می کردند. ما توانستیم ثابت کنیم که رفتار این حیوانات حدود ۵ ساعت پیش از وقوع آتشفشان تغییر می کند».
بزهای کوهی اتنا از قرار معلوم وقوع آتشفشان را پیش بینی می کنند،ویکلسکی می افزاید که پیش از وقوع آتشفشان تحرک بزها بیشتر می شود و این حیوانات شروع به دویدن به این سو و آن سو می کنند:«ما وقوع هفت آتشفشان بزرگ را تجربه کردیم که در آنها خاکستر از دهانه قله آتشفشانی به بیرون پرتاب شد. بزها این رخدادها را سه تا پنج ساعت پیش از وقوع حس کردند».
این رفتار سرنخی است که نشان می دهد حیوانات توانایی های شگفت آوری در پیش بینی پدیده های طبیعی دارند. البته شمار اندکی از ادعاهای موجود در این زمینه به اثبات رسیدند. شاید دلیل آن این باشد که رفتار حیوانات هنوز به اندازه و دقت کافی بررسی نشده است.
