یکی از وظایف کلیه ها خارج کردن اوره و مواد معدنی اضافی از خون است. بدن انسان معمولاً این مواد را از طریق ادرار دفع می کند. در برخی موارد تجمع بیش از حد املاح در کلیه ها می تواند منجر به تشکیل سنگ هایی به شکل کریستال شود.
سنگ کلیه جسم سختی است که از کانی های موجود در ادرار تشکیل می شود. سنگ کوچک ممکن است بدون ایجاد علایم عبور کند. اما اگر یک سنگ بیش از ۵ میلی متر رشد کند، می تواند منجر به انسداد مجرای ادراری شود که درد در قسمت پشت بدن و شکم ایجاد می کند.
سنگ کلیه می تواند در هر دو کلیه تشکیل شود. معمولاً سنگ های کوچک تر کلیه بدون مشکلات خاصی دفع می شوند، اما سنگ های بزرگ تر در مجاری ادراری لانه می کنند و منجر به درد می شوند. اگر این سنگ ها دفع نشوند، می توانند عوارضی مانند عفونت یا آسیب های کلیوی را به دنبال داشته باشند.
اکثر سنگ ها به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی شکل می گیرند. عوامل خطر شامل کلسیم بالای ادرار، چاقی و کم تحرکی، غذاهای خاص، برخی داروها، مکمل های کلسیم، بیماری نقرس و نوشیدن مایعات ناکافی است.
علایم و نشانه های سنگ کلیه
نشانه ی بارز سنگی که باعث انسداد مجرای ادرار شده باشد، درد مبهم و ناگهانی است که از پشت و پهلو به کشاله ی ران و حتی بیضه ها کشیده می شود. این درد، به نام کولیک کلیوی، به عنوان یکی از شدیدترین انواع درد شناخته شده است و با درد زایمان مقایسه می شود. کولیک کلیوی ناشی از سنگ کلیه اغلب با فوریت در ادرار، بی قراری، تعریق، حالت تهوع و استفراغ همراه است. درد به طور معمول، هر ۲۰ تا ۶۰ دقیقه تکرار می شود و ناشی از انقباضات پریستالتیک مجرای ادراری است که تلاش می کنند سنگ را خارج کنند.
مواد غذایی مفید برای درمان یا پیشگیری از سنگ کلیه
بهترین کار برای سرعت بخشیدن به روند دفع سنگ کلیه نوشیدن آب زیاد است. مایعات زیاد ادرار را افزایش می دهند و به حرکت سنگ در مسیر خروجی کمک می کنند.
مرکبات هم، به علت دارا بودن سیترات، می توانند از شکل گیری سنگ های کلیه جلوگیری کنند و یک راه کار ساده، مؤثر و در عین حال ارزان قیمت برای درمان سنگ کلیه و کاهش درد ناشی از آن، مصرف آب مرکبات به ویژه آب لیمو است. برگ توت فرنگی، خربزه، طالبی، روغن بادام، لوبیا، چای ریحان، و انار از جمله دیگر مواد غذایی مفید برای دفع سنگ کلیه هستند.
در این بین، گیاهان مدر (ادرارآور) فقط برای درمان سنگ های کوچک کاربرد دارند و در صورت استفاده در مورد سنگ های بزرگ، باعث جابه جایی سنگ می شوند و مشکلات بیشتری را به وجود می آورند. استفاده از برگ مو می تواند به درمان سنگ های کوچک کمک کند و باعث خارج شدن سنگ از طریق مثانه شود. نوشیدن ماءالشعیر یکی دیگر از راه هایی است که می تواند به دفع سنگ های کوچک کمک کند. ماءالشعیر از جوانه ی جو تهیه می شود. به جوانه ی جو مالت می گویند که به دلیل عملکرد آنزیم های مختلف موجود در جو، مواد مغذی بسیاری در آن تشکیل می یابند و یا افزایش پیدا می کنند. برای تولید ماءالشعیر، ابتدا مالت را می جوشانند و بعد به آن رازک و مواد خوراکی دیگر اضافه می کنند. یکی از بهترین برندهای ماءالشعیر در ایران دلستر است. بهترین نوع ماءالشعیر و دلستر برای دفع یا پیشگیری از سنگ کلیه، ماءالشعیر بدون طعم دهنده، یا مالت است.
مواد غذایی مضر برای سنگ کلیه
یکی از شایع ترین دلایل ایجاد سنگ کلیه بالا بودن اگزالات در ادرار است. اگزالات بیشتر در چای، شکلات کاکائویی، قهوه، کره ی بادام زمینی، اسفناج، ریواس و سبزیجات برگ سبز وجود دارد، همچنین در اینجا می توانید با اگزالات و مواد غذایی بیشتری که از آن برخوردار هستند آشنا شوید.
مصرف لبنیات به ویژه شیر هم می تواند باعث ایجاد رسوب کلسیم در کلیه شود. به همین دلیل، باید این گروه از مواد غذایی را همراه با مصلح (ماده ی غذایی که باعث بهبود کیفیت یک ماده غذایی دیگر می شود) آن استفاده کرد. نوشیدن شیر به همراه دارچین می تواند برای این منظور مفید باشد. همچنین اضافه کردن عسل به شیر می تواند به هضم بهتر آن کمک کند و مانع از رسوب کلسیم در کلیه و سنگ کلیه شود.
همچنین مواد غذایی ای مانند ماکارونی بدون سبوس و نان هایی که از آرد سفید درست می شوند و فاقد سبوس هستند، می تواند باعث به وجود آمدن سنگ کلیه شود. این مواد باعث رشد و زیاد شدن میکروب های بد داخل روده می شوند و سموم این میکروب ها تولید سنگ صفرا و کلیه می کند.
استفاده نکردن از خوراکی های خوش طعمی مثل انواع شکلات های خارجی یا قهوه سخت به نظر می رسد. پس برای وسوسه نشدن باید برای مدتی به طور کلی خرید شکلات یا خوراکی های مضر دیگر را ترک کنید یا حداقل از شکلات های تلخ با درصد بالا به مقدار کم استفاده کنید.
همچنین افراد می توانند با کاهش مصرف مواد پروتئینی، کلسیم و نمک و در عین حال استفاده از مواد غذایی مفیدی که پیش تر نام برده شد، از تشکیل سنگ های جدید و بزرگ تر شدن سنگ های موجود جلوگیری کنند.
