پاسخ محسن تنابنده به حاشیه های “پایتخت ۵”
واکنش محسن تنابنده به حاشیه های پایتخت ۵
پایتخت ۵ از اولین روزهای پخش با حواشی زیادی روبرو شد و هر روز ماجراهای جدیدی درباره این سریال مطرح شد و پای سانسور سکانس ها هم به میان آمد. این حواشی موجب شد تا محسن تنابنده بازیگر و نویسنده این سریال به حواشی ایجاد شده پیرامون داستان سریال پاسخ دهد.
در دوره ای که سریال های تلویزیون به هزار و یک دلیل کمتر نزد مخاطبان مقبول می افتند و چه بخواهیم و چه نه، شبکه های آن طرف آبی، به خصوص سریال های جم موفق شده اند از عرصه خالی این میدان به نفع خود بهره برداری کرده و با ساخت آثار نازل مخاطب را به سمت وسوی خود جلب کنند، چند سالی است سریال پایتخت در ایام نوروز توجه ها را به خود جلب کرده است.
سیروس مقدم که شاید او را بتوان در ردیف موفق ترین سریال سازانی قلمداد کرد که رگ خواب مخاطب را می داند و در کارنامه اش آثار موفقی چون «نرگس» از دهه هفتاد تا کارهایی چون «زیر هشت»، «روزهای زندگی»، «تا ثریا»، «مسافر» و این اواخر سریال های طنزی چون «پایتخت» و «علی البدل» را ثبت کرده، به خوبی این نکته را اثبات کرده که فقط کافی است یک کارگردان با دست پر (از ساختار تا محتوا) به تلویزیون بیاید تا بتواند در وانفسای نبود سریال های جذاب و پرکشش، بار دیگر مخاطبان؛ حتی آن گروه از مخاطبان ماهواره بین را به سمت خود جلب کند.
اگرچه «پایتخت» در پنجمین فصل ساخت خود فارغ از اینکه تحسین مخاطبان را برانگیخته با انتقاداتی نیز مواجه شده است که بخشی از این انتقادات در فضای مجازی این روزها دست به دست می شود. از این رو تلاش کرده ایم با محسن تنابنده طراح اصلی سریال و بازیگر نقش «نقی معمولی» به گفت وگو بنشینم تا از این رهگذر اگر نگوییم همه انتقادات و واکنش ها، بلکه بخشی از آن را واکاوی کنیم.
پاسخ های محسن تنابنده به حاشیه های سریال پایتخت
سریال «پایتخت» در پنجمین فصل خود دچار حواشی زیادی شده ، یکی از انتقاداتی که بیشتر در فضای مجازی در مورد این سریال صورت گرفت، مطرح شدن مساله ازدواج در سنین پایین بود. پاسخ شما به عنوان طراح اصلی و بازیگر نقش اول این سریال به این انتقادات چیست؟
نگرش من به مساله ازدواج کودکان این طور است که احساس می کنم بالاخره باید جایی این موضوع مطرح می شد تا بتوان به آسیب شناسی آن پرداخت. این مساله روشن شود که چرا برخی بر این باورند ازدواج نباید در سنین پایین صورت بگیرد. ضمن اینکه معتقدم کار هنرمند رادیولوژی و سونوگرافی کردن است؛ نه تجویز. به هر حال مساله ازدواج در سنین پایین یکی از معضلات اجتماعی ما به شمار می رود و برای من هم موضوعی حساس است.
کما اینکه می بینیم در جامعه فعلی، به خصوص در شهرهای دیگر با این مساله موافقند و توجیه آنان هم این است که حالا اسمی روی دختر و پسر از سنین پایین گذاشته شود تا ببینند بعد چه پیش می آید؛ غافل از اینکه همین رسم و رسوم مثل شیرینی خوردن و اسم روی همدیگر گذاشتن می تواند تبعات ناخوشایندی داشته باشد. در عین حال دیدگاه من نسبت به ازدواج این است که دختر و پسر باید در شرایطی به فکر ازدواج بیفتند که عقل رس شده باشند و آگاهانه نسبت به این مساله مهم تصمیم گیری کنند؛ نه اینکه اطرافیان برای آنها تصمیم بگیرند. ضمن اینکه اگر توجه کرده باشیم می بینیم امروز آمار طلاق در جامعه روز به روز در حال افزایش است. نکته تاسف بار اینکه این آمار متعلق به آدم هایی است که آگاهانه ازدواج کرده اند ولی نتیجه مطلوبی از زندگی مشترک شان نگرفته اند. گذشته از اینها، مساله ای که درباره سوال شما می خواهم مطرح کنم این است که به محض اینکه یک سریال در تلویزیون ساخته می شود، شرایط و حواشی برای آن پیش می آید که تلویزیون مجبور می شود بخش های بعدی آن سریال را سانسور کند. به عنوان مثال، تلویزیون بعد از رویا رویی یک سریال با مردم به مجموعه ای از فیدبک ها می رسد که بر اساس این بازخوردها دچار نگرانی می شود و تصمیم می گیرد بخش های بعدی سریال پخش نشود. حرف من این است اینقدر دنبال آن نباشیم که سانسورمان کنند، به نظرم برخی ها، بیشتر از نهادها دنبال این موضوع هستند که سانسور شویم و این خوب نیست.
محسن تنابنده و بهرام افشاری در پایتخت ۵
ما در «پایتخت» از ابتدای ساخت تا امروز با موضوعاتی مواجه هستیم که اگرچه گاهی در قالب فانتزی و اغراق شده مطرح می شود، ولی اغلب آنها ما به ازای بیرونی دارند و نمونه های حقیقی اتفاقات و کاراکترها را به وضوح در جامعه دیده ایم. شاید یکی از دلایلی که مخاطب تمایل دارد پنج فصل این سریال را با علاقه دنبال کند، در همین نکته باشد که آن را به نوعی آینه ای از فضای امروز جامعه ایرانی می بیند. نظر شما چیست؟
درست است، هر آنچه در پایتخت می بینیم به نوعی ریشه در حقیقت دارد. ما تلاش کر ده ایم در جریان ساخت این سریال، معضلات و ناهنجاری های اجتماعی را با بیان و نوع دیگری از جنس طنز و فانتزی و به قول شما به مدد اغراق به مردم منعکس کنیم. حالا بماند که شرایط در جامعه امروز به گونه ای شده که بیان معضلات روز اجتماعی به زبان جدی هم به گوش کسی نمی رود و عملا می بینیم بسیاری از مشکلات جامعه حل نشده باقی می ماند. ضمن اینکه از زمان ساخت اولین فصل سریال پایتخت، بازخوردهای مردمی را نسبت به این سریال دنبال می کردیم.
درواقع می توان گفت ما پس از اقبال عمومی مردم، حاضر شده ایم فصل های بعدی این سریال را بسازیم. واقعیت این است که سریال پایتخت فارغ از وابستگی به هر جناح ساخته شده و دل در گرو توجه و مقبولیت مخاطبان دارد؛ مقبولیتی که فقط به مخاطبان درون مرزی محدود نمانده و خود من براساس سفرهایی که به کشورهای دیگر داشته ام می بینم امروز در اغلب خانه های ایرانیان خارج از کشور، دی وی دی هایی از بخش های مختلف این سریال به چشم می خورد.
مستندات دقیق اینکه اقبال عمومی نسبت به این سریال بالاست را هم می توان از نمایش قسمت های مختلف آن در شبکه های مجازی، به خصوص اینستاگرام مشاهده کرد.
محسن تنابنده و علیرضا خمسه در پایتخت ۵
سوال بعدی من درباره رویکرد تلویزیون در سال های اخیر است. اگر می بینیم پایتخت، امروز در کنار اقبال عمومی با موجی از انتقاداتی که ممکن است به هر اثر هنری وارد شود مواجه شده، تلویزیون خیلی پیش از این با هجمه گسترده ای از انتقادات و دل چرکینی ها از سوی هنرمندان و مخاطبان مواجه بوده است، به طوری که می دانیم بین مخاطب امروز و به روز جامعه و تلویزیون دیرگاهی است فاصله افتاده ، حالا با این اوصاف «پایتخت» به عنوان سریالی که به قول شما فراگیر شده توانسته مقبول واقع شود. با این حال دیدگاه شما نسبت به سیاست های سریال سازی در تلویزیون چیست؟
آنچه مسلم است اینکه تغییر سیاست در تلویزیون و تغییر مداوم مدیران باعث شده امروز در این رسانه، سیاست واحدی وجود نداشته باشد و هنرمندان و اساسا گروه برنامه ساز به طور مشخص ندانند که هنگام ساخت یک اثر با چه موضعی در صداوسیما مواجه هستند. متاسفانه در سال های اخیر، قشر فوق العاده بی سواد و ازکارافتاده ای در بخش تخصصی و تولیدی و به خصوص فیلمنامه در صداوسیما، سمت مدیریتی را به عهده گرفته اند و مزیدی بر علت ناکارآمدی بیشتر این رسانه شده اند. این عده به دلیل نداشتن اشراف و آگاهی و دانش نمی توانند به تشخیص درستی در تلویزیون بپردازند. به خصوص در زمان مدیریت آقای سرافراز که مشاورانی را همراه خود به صداوسیما آورد. این مشاوران به معنای واقعی ضربه بزرگی به تلویزیون وارد کردند و موجب قطع ارتباطاتی شدند که می توانست در رونق گرفتن دوباره تلویزیون نزد مردم موثر باشد.
نکته دیگر اینکه مردم همیشه به دنبال اثر خوب هستند و دوست دارند اثر قابل دیدن تماشا کنند، دراین راستا تلاش خود هنرمندان در این سال ها بوده که منتج به تولید آثار کیفی شده است. در عین حال معضل دیگری دراین ارتباط وجود دارد و آن اینکه امروز هنرمندان بیش از هر شخص دیگری برای یکدیگر می زنند، درحالی که معتقدم اگر این گروه از هنرمندان، وقتی را که صرف تخریب هم صنفان خود می کنند روی انجام کارهای خلاقانه بگذارند به نتیجه بهتری می رسند. حرکت برخی هنرمندان مانند تقلب سارا و نیکا در قسمتی از سریال پایتخت است، در حالی که به قول مادرشان در این سریال، اگر این دو دختر، این حجم از وقتی را که برای نوشتن تقلب گذاشته بودند، به مطالعه و حفظ کردن آن درس می پرداختند به مراتب می توانست برای شان مفید تر واقع شود.
محسن تنابنده ، هومن حاجی عبداللهی و بهرام افشاری در پایتخت ۵
از این بحث که بگذریم، یکی دیگر از نقدهایی که این روزها در فضای مجازی متوجه سریال پایتخت شده و توجه برخی را به خود جلب کرده، حضور نگین میرزایی کارمند شبکه جم در این سریال است و اینکه گفته می شود او زمانی منشی سعید کریمیان، موسس شبکه جم نیز بوده، پاسخ شما به این مساله چیست؟
وقتی ما فیلمبرداری بخش های سریال در ترکیه را شروع کردیم و به ترکیه رفتیم، به دنبال یک مشاور ایرانی بودیم. قرار شد شخصی باشد که براساس شناختی که دارد بتواند تعدادی از هنروران را بیاورد. می خواهم بگویم ما اصلا شناختی نسبت به پیشینه کاری این خانم نداشتیم و نمی دانستیم در شبکه جم کار می کرده است. حالا بماند که دراین بین یکی از کارمندان شبکه جم که زمانی در صداوسیما کار می کرده و حالا در جم فعالیت می کند، شیطنت کرد و با مطرح کردن این مساله تلاش کرد حواشی بیشتری به وجود بیاورد. در ضمن این خانم بازیگر، صدام حسین نبوده که خیلی قیافه اش آشنا باشد و ما او را بشناسیم تا از او در سریال استفاده نکنیم. مهم تر اینکه ما قسمت هایی که این خانم در آن حضور داشته را یک ماه قبل تر برای بازبینی به صداوسیما فرستاده ایم، بنابراین اگر مشکلی داشت آنها هم دیده بودند و اعلام می کردند، پس همانقدر که آنها متوجه پیشینه کاری این خانم نشدند ما هم نشده بودیم.
به نظر شما بروز این مساله می تواند موجب بازخواست صداوسیما از عوامل سریال شود؟
نه، چراکه ما تلاش کرده ایم کار بامعدل به تلویزیون ارائه بدهیم تا مخاطبان به سمت سریال های شبکه جم نروند، بنابراین دست اندرکاران صداوسیما باید خیلی بهتر از ما این مساله را بدانند که بروز این مساله تعمدی نبوده است.
امسال در پنجمین فصل سریال پایتخت، سازمان فرهنگی هنری «اوج» اسپانسر و به نوعی سرمایه گذار این سریال بوده است، این مساله هم باعث بروز واکنش های متفاوتی شده است، ولی فارغ از تمام آنها یک سوال پیش می آید و آن اینکه معمولا این طور بوده که اگر ارگانی بودجه تولید یک اثر هنری را قبول کند تمایل دارد درونمایه آن اثر مطابق سلایق آن ارگان باشد، آیا درباره این فصل از پایتخت و اوج این اتفاق افتاد؟
اجازه بدهید اول به این نکته اشاره کنم که این ما بودیم که از «اوج» درخواست کردیم بودجه این سریال را متقبل شود. ما براساس نیازهای قصه در این فصل به دنبال سرمایه گذاری بودیم که بتواند تمام مخارج سریال را مرتفع کند.
واضح است که اگر کسی سبزی بخواهد به طلافروشی نمی رود، ما دراین فصل از داستان پایتخت به ادوات مفصلی احتیاج داشتیم و با تلویزیونی مواجه بودیم که با بودجه ای که در اختیار دارد حتی نمی تواند دو تفنگ ترقه ای برای این سریال فراهم کند. طبیعی بود در چنین شرایطی به دنبال اسپانسری باشیم که توان مهیا کردن تمام این امکانات را برای ما داشته باشد. درعین حال در پاسخ به سوال شما باید بگویم خود من از روز اول شرط کردم که تحت هیچ شرایطی، سازمان اوج نباید دخل و تصرفی در سریال داشته باشد. ما از ابتدای ساخت سریال پایتخت به کلیتی دست یافته بودیم و براین اساس پیش می رفتیم. شرط من این بود که هر نهادی که تخصیص بودجه برای سریال را به عهده می گیرد نباید در کلیت و اساسا روند و جزئیات سریال مداخله کند. ضمن اینکه این فصل از سریال پایتخت به نوعی خط شکن تر از سایر فصل هاست، طبعا اگر سازمانی مثل اوج می خواست به مداخله محتوایی دراین ارتباط بپردازد شاهد چنین خط شکنی هایی نبودیم.
محسن تنابنده و بهرام افشاری در پایتخت ۵
بازهم ناچارم یکی دیگر از حواشی ای که برای سریال به وجود آمده را با شما درمیان بگذارم و آن اینکه برخی براین باورند سازندگان سریال به نوعی در تبلیغ جاذبه های توریستی ترکیه نقش زیادی داشته اند؟
می دانید ماجرا از چه قرار بود، رجب طیب اردوغان پولی را قبل از ساخت این فصل از سریال به من داد و از من خواهش کرد جاذبه های توریستی ترکیه را معرفی کنم، او به من گفت خواهشا مملکت ما را به ایران و جهان بشناسان چون داریم بیچاره می شویم!! واقعا از دوستانی که چنین بحث هایی را نسبت به سریال مطرح می کنند خواهش می کنم واقع بینانه نگاه کنند و این مساله را بپذیرند که ترکیه به دلیل ویژگی های جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی احتیاجی به این کارها ندارد. مساله این است که ما اینقدر بدبخت هستیم که نمی توانیم زیبایی های کشورمان را نشان بدهیم. کما اینکه حین فیلمبرداری برخی می گفتند لوکیشن ها متعلق به نوشهر است نه ترکیه.
به هرحال آنچه مسلم است این که همه گروه و عوامل سازنده پایتخت، تمام تلاش خود را کردند تا اثری متفاوت با آنچه تا امروز در تلویزیون نشان داده شده را به تصویر بکشند. ما تلاش کرده ایم به مردم احترام بگذاریم و ساخت سریالی که مقبول آنها بوده و دراین سال ها آن را پیگیری کرده اند را ادامه دهیم.
صرف نظر از حواشی و انتقاداتی که غالبا در فضای مجازی دست به دست شده و حتما به گوش همه شما هم رسیده آیا حین ساخت این سریال با مشکل جدی مواجه شدید؟
نه، خوشبختانه گروه به رغم اینکه با پروژه سنگین و عظیمی به لحاظ قصه و جنس کار مواجه بود ولی خوب پیش رفت. می توانم بگویم برآیند عملکرد ما در پایتخت۵ برای خودمان و براساس آمارها و شواهد برای مخاطبان تلویزیون راضی کننده و مطلوب بوده است. ما تمام تلاش خود را کردیم تا این سریال نزد مخاطبان مقبول بیفتد. اطمینان دارم هر کاری کامل نیست و نقیصه هایی در آن وجود دارد، ما تلاش کرده ایم اگر خدا عمری بدهد کار کم عیبی ارائه کنیم.
