نقد و بررسی سریال عاشقانه از چند منظر

انحراف سریال عاشقانه در شبکه نمایش خانگی

سریال عاشقانه، با عبور از حواشی و فراز و نشیب های هفته های ابتدایی اش، این روزها به طور منظم توزیع می شود، داستانش به اوج حساسیت رسیده و مخاطبان زیادی پیدا کرده است. با این حال، به نظر می رسد برخی ضعف های جدی در محتوای فرهنگی و اجتماعی عاشقانه تحت الشعاع موارد پیش پا افتاده تری مثل نحوه توزیع، فروش اینترنتی، دانلود غیرقانونی و… قرار گرفته و از نظرها پنهان مانده است. در این مطلب قصد داریم عاشقانه را، از چند منظر، مورد نقد و بررسی قرار دهیم.

از روزهایی که تقریبا تمام ورودی مدیای مردم ایران در انحصار تلویزیون و سینما بود، سال های زیادی نمی گذرد. حدود یک دهه قبل بود که پیشرفت فناوری و به ویژه رونق اینترنت، این معادلات سنتی را به هم زد و شبکه نمایش خانگی مهم ترین پیشرفت رسانه تصویری در سال های اخیر لقب گرفت. شبکه نمایش خانگی پدیده ای امیدوار کننده است که می تواند به ارتقای فرهنگی، فراهم آمدن زمینه انتخاب آگاهانه برای مردم، ایجاد فضای رقابت میان برنامه سازان و در نهایت افزایش کیفیت محصولات فرهنگی منجر شود. این شبکه در عین حال نوپاست و همچنان از روش آزمون و خطا استفاده می کند. بنابراین نقد جدی و موشکافانه سیاست های کلی برنامه سازانش، برای جلوگیری از منحرف شدن رسالت فرهنگی این رسانه، ضروری به نظر می رسد.

نمایش خانگی سریال عاشقانه و بررسی این فیلم

این که سریال عاشقانه هم مانند دیگر آثار شبکه نمایش خانگی، درصدد کسب درآمد و سود بیشتر برای عواملش باشد، امری طبیعی و قابل قبول است؛ اما روشن است که استقبال مردمی، کسب سود اقتصادی و افزایش آمار فروش نمی تواند تنها ملاک موفقیت یک اثر در شبکه نمایش خانگی تلقی شود. طی هفته های اخیر، فروش خوب و استقبال گسترده مردم از عاشقانه، طرفداران شبکه نمایش خانگی را به وجد آورده است؛ به طوری که گویا عده ای از صاحب نظران این حوزه، فروش و رونق اقتصادی این شبکه را برای تحقق رسالت فرهنگی این رسانه مستقل کافی می دانند و آمار فروش را ملاک کیفیت محتوا قلمداد می کنند. با این حال، لازم است عاشقانه به دقت بررسی و روشن شود که چه عواملی بر استقبال از آن تاثیر گذاشته اند؟

۱- از نظر هنری
چند ماه قبل، حضور بازیگری در برنامه دورهمی و این اظهارنظر او که «مردم خواهان تماشای بازیگران خوش تیپ و چیزهایی هستند که در زندگی روزمره نمی بینند»، جنجال آفرین شد.
سریال عاشقانه به وضوح بر اساس همین نظرات آقای بازیگر تهیه شده و از فضای رئال کاملا دور است. فضای این سریال به معنای واقعی لاکچری است و مهم ترین نقاط تمرکز سازندگانش را می توان گریم و چهره بازیگران، طراحی صحنه و طراحی لباس دانست. حضور پرتعداد ستارگان سینما و تلویزیون با لباس های زیبا در خانه های آنچنانی و سوار بر ماشین های گران قیمت، از عاشقانه یک سریال خوش آب و رنگ ساخته و در عین حال دیگر زیبایی های فنی و هنری را قربانی کرده است.
بازی های ستارگان این سریال عمدتا از سطح همیشگی شان ضعیف تر است و حتی در بازی بازیگری مثل ساره بیات هم هیچ نشانی از آن ساره بیات «جدایی نادر از سیمین» دیده نمی شود.
تنها نقطه قوت بازی های عاشقانه را شاید بتوان بازی هومن سیدی دانست؛ و البته ناگفته پیداست که بخش عمده جذابیت این کاراکتر برای مخاطب، به خاطر رفتارهای خارج از عرف و دیالوگ های زننده ای است که برایش در نظر گرفته شده.
توجه بیش ازحد تهیه کنندگان این مجموعه بر آرایش های جذاب، لباس های مارک با تاکید بر الزام استفاده از کراوات، دکورهای زیبا و خانه های قصرمانند (عناصری که عموما در تلویزیون یافت نمی شوند) فی نفسه بد نیست، اما به شرطی که دیگر مولفه های سریال هم از استاندارد مشابهی برخوردار باشد. این در حالی است که مواردی همچون فیلم نامه ساده و قابل پیش بینی، اسلوموشن های طولانی و بی مورد، موسیقی متوسط و… ، تقریبا هیچ نسبتی با ظاهر رنگارنگ سریال ندارند. تاسف بارترین نمونه این نقص در قسمت اخیر آشکار شد؛ جایی که در کمال ناباوری، عوامل این سریال حتی از تهیه چند دسته کاغذ شبیه به اسکناس و آتش زدن واقعی آن ها هم شانه خالی کرده بودند و شکل رایانه ای این آتش سوزی به شدت توی ذوق مخاطب می زد و او را ناامید می کرد.

۲- از نظر باورپذیری
به وضوح می توان گفت که فضای عاشقانه از جهات مختلف غیرواقعی و سرشار از تخیلات بی مورد است. از جهت اقتصادی، شکل زندگی شخصیت های سریال با مشکلات مالی شان تقریبا هیچ تناسبی ندارد. کاراکتری که خودروی حدودا ۱۵۰میلیونی سوار می شود و صاحب شرکتی با ظاهری بسیار عالی است، در پاسخ به تقاضای وام ۱۱۰ میلیونی همکار و دوست صمیمی اش که نگران زندانی شدن است، بی پولی و اوضاع نابسامان اقتصادی را مطرح می کند. شخصیت دیگری که خانه مجردی دوبلکس دارد و در یک شرکت تبلیغاتی مشغول است، به خاطر ۲۰۰میلیون حاضر به گول زدن خواهرش و تن دادن به ازدواجی است که تمایلی به آن ندارد و از همه جالب تر این که در موقعیتی دیگر، هیچ یک از شخصیت های سریال توان تهیه یک سند ساده برای وثیقه را ندارند تا مجبور شوند دست به دامان بدمن قصه شوند.
در حوزه روابط اجتماعی، با پدری مواجه می شویم که از پسرش خواسته همسرش را طلاق بدهد؛ صرفا به این خاطر که سرطان دارد. با زوجی آشنا می شویم که به خاطر یک سگ ازهم جدا می شوند و دختری که به دلیل گیر دادن های خانواده اش تصمیم می گیرد با صرف صدها میلیون تومان و تن دادن به یک ازدواج صوری از شر تماس های والدینش خلاص شود. واقعا راه های بهتری برای گره افکنی در داستان وجود ندارد؟ فضای عاشقانه تقریبا پر از همین ایده های باورنکردنی است.
قاتلی که ساعتش را بالای سر مقتول جامی گذارد، دختری که پس از تلکه کردن و ترک یک پیرمرد پولدار، دست و پایش را با طناب به تخت می بندد و ده ها مورد مشابه دیگر، همگی افراط های عاشقانه برای جذب مخاطب عمدتا زیر ۲۰ سال است؛ حتی به قیمت از بین بردن ارزش های هنری.

نمایش خانگی سریال عاشقانه و بررسی این فیلم

۳- از نظر فرهنگی و اجتماعی
با کمال تاسف عاشقانه را می توان یک اثر آسیب زا و نامناسب فرهنگی برای جامعه جوان ایران دانست. نمایش انواع رفتارها و روابط نامتعارف زمانی اسفناک خواهد بود که به جای نشان دادن آسیب های اجتماعی و فرهنگی شان، رفتارهایی مثبت معرفی شوند؛ به طوری که مخاطب کم سن وسال تر را به تحسین آن رفتارها برانگیزد. نمونه های این روش نادرست در سریال فراوان یافت می شود. مردی که تحت تاثیر احساسات کور، زیر بار مهریه سنگین رفته و پرداخت مبلغی را متعهد شده که از توانش خارج است، خودش را عاشقی معرفی می کند که از معامله کردن اجتناب کرده است و این رفتار بی منطق ناگهان به ارزش مبدل می شود. زمانی که مخاطب با موقعیت پنهان شدن یک مرد غریبه در دستشویی خانه زن مطلقه ای مواجه می شود، سریال او را بدین سمت هدایت می کند که این رفتار را یک ارتباط اجتماعی عادی تلقی کند و لابد هرکس فکر بدی بکند، ذهنش بیمار است.

کسی که به خاطر عشق به همسر سابقش، چشم خود را به روی یک قتل عمد می بندد و جنازه مقتول بی گناه را سربه نیست می کند، به قهرمان دوست داشتنی داستان تبدیل می شود؛ و بدتر از همه این که سنت مبتذل و نوظهور جشن طلاق به عنوان رفتاری متمدنانه که حاکی از احترام زوجین به یکدیگر است، معرفی می شود. مطلب تاسف بار و آسیب زای دیگر آن است که تقریبا تمام شخصیت های این سریال با والدینشان سر جنگ دارند. پدر رضا و گیسو شخصیت مطلقا سیاه داستان است و خباثتش را در مورد فرزندانش به کار می گیرد. ریحانه و پیمان از مادرشان، به خاطر ازدواج مجددش، دل خوشی ندارند؛ و درسا از تماس های وقت و بی وقت والدینش و این که آزادی فرزندشان را سلب می کنند، جوری به تنگ آمده که انگار مورد شدیدترین آزارهای وحشیانه از سوی ایشان قرار گرفته است. با احترام به همه علاقه مندان به عاشقانه، می پرسیم:بر سر رابطه نوجوانی که به تماشای این سریال می نشیند با والدینش، چه خواهد آمد و چه کسی پاسخگو خواهد بود؟

تردیدی نیست که سود مالی امری بسیار حائز اهمیت است، اما سود مالی حاصل از تولید فیلم و سریال هم درست مانند کسب سود دیگر مشاغل است و از یک الگوی کلی اخلاقی پیروی می کند:درآمد کسب می کنیم، اما نه به هر قیمتی. سوء استفاده از محدودیت های تلویزیون و صرف نمایش هرآنچه تلویزیون از پخشش معذور است در شبکه نمایش خانگی، در خوشبینانه ترین حالت روشی غیراخلاقی است. همان طور که وقتی متوجه شدند حجاب بازیگران مورد تایید دستگاه نظارتی مسئول نیست، فیلم برداری را به همان سبک ادامه دادند تا حجاب بازیگران مشمول سانسور زشت رایانه ای شود و مردم با دیدن مظلومیت عوامل عاشقانه و مشکلات و سنگ اندازی هایی که بر سر راه این گروه برنامه ساز مردمی است، بیشتر ترغیب شوند که از دانلود غیرقانونی اجتناب کنند، چرا که عملی غیراخلاقی! است.