احکام قاعدگی زنان در ماه مبارک رمضان

قاعدگی در ماه مبارک رمضان 

با توجه به سیکل ماهانه خانم ها، احتمال تداخل یک دوره قاعدگی با ماه رمضان بسیار زیاد است. به همین دلیل داشتن آگاهی از احکام مریوط به عادت ماهانه یکی از اولویت های خانم های روزه دار است. در این بخش از نمناک بسیاری از احکام حیض و دوران قاعدگی در ماه رمضان را ارائه کرده ایم. 

حیض یا عادت ماهانه چیست ؟ 

حیض یا دراصطلاح عادت ماهانه یا قاعدگی، خونی است که که اغلب در چند روز از ماه از رحم زن خارج می شود. در این دوران به زن، حائض می گویند که از لحاظ شرعی احکامی دارد.

در بیشتر اوقات خون حیض، غلیظ و گرم و تازه و رنگ آن سیاه یا سرخ تیره است و با فشار و کمی سوزش بیرون می آید، که به این موارد، «نشانه های حیض، یا صفات حیض» گفته می شود و در بعضی از موارد برای تشخیص حیض بودن خون از آن ها استفاده می شود.

شرایط خون حیض 

خون خارج شده از بدن زن در صورتی حیض است که شرایط خون حیض را داشته باشد ، اگر یکی از شرایط را نداشته باشد، حیض محسوب نمی شود. 

۱٫ پس از بلوغ 

خونی که دختر قبل از ۹ سالگی مشاهده کند، حیض نیست حتی اگر نشانه های حیض را داشته باشد. دختری که نمی داند۹ سالش تمام شده است یا خیر، اگر خونی ببیند که دارای نشانه های حیض نیست، حیض نمی باشد. اما اگر نشانه های حیظ را داشته باشد، حکم به حیض بودن آن محل اشکال است؛ البته اگر از حیض بودن اطمینان حاصل کند، هرچند این اطمینان با استفاده از وسایل علمی جدید حاصل شود، در این صورت مشخص می شود که ۹ سال او تمام شده است. 

۲٫ قبل از یائسگی

خونی مشاهده شده بعد از یائسگی خانم ها، حیض نیست حتی اگر نشانه های حیض را داشته باشد. سن یائسگی در زنان، شصت سال قمری است و خونی را که زنان پس از تمام شدن شصت سال قمری می بینند، حکم حیض را ندارد و زن در فاصله پنجاه تا شصت سالگی چه قرشیه باشد چه غیر قرشیه، حیض می بیند و زن هایی که قرشیه نیستند، در این فاصله در مواردی که قبل از این سن، حیض به حساب می آمد، باید کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کنند و احتیاط مستحب است وظایف مستحاضه را نیز انجام دهند. 

زنی که به یائسه شدن خود شک دارد و همچنین نمی داند که شصت سال قمری اش کامل شده یا نه، اگر خونی ببیند و نداند حیض است یا نه، باید بنا بگذارد که شصت ساله نشده و یائسه نیست. 

خانم های باردار و شیرده نیز ممکن است حیض ببینند زیرا حاملگی و شیر دادن همزمان با حیض شدن، امکان پذیر است و احکام زن باردار و غیر باردارد تفاوتی ندارد ، اما زن بارداری که عادت وقتیه دارد، در صورتی که بعد از گذشتن بیست روز از اول عادتش، خونی مشاهده کند که نشانه های حیض را دارد لازم است بنابر احتیاط واجب، کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر مستحاضه واجب است را هم انجام دهد. 

۳٫ استمرار داشتن خون در سه روز اول 

استمرار داشتن خون در سه روز اول و آلوده بودن مجرا به خون یعنی هر گاه پنبه بگذارد و کمی صبر کند و بیرون آورد، پنبه خونی شود هرچند به مقدار بسیار کم باشد و چنانچه در بین سه روز، مختصری پاک شود، طوری که در میان برخی از خانمها معمول است باز هم حیض محسوب می شود. به همین دلیل اسنداشتن استمرار خون در سه روز او و معلوم نبودن مدت آن یعنی قع شده و دوباره ادامه پیدا کرده است، حیض نیست. 

۴٫ کمتر از سه روز نباشد 

اگر زمان خون حیض مختصری هم از سه روز کمتر باشد حیض نیست هرچند نشانه های حیض را داشته باشد. بنابراین هرگاه پس از شروع به خونریزی با استفاده از قرص و آمپول و مانند آن از ادامه آن جلوگیری کند و در کمتر از ۳ روز ، خون قطع شود، حکم حیض را ندارد. 

اگر خانم از اذان صبح روز اول تا غروب آفتاب روز سوم، پشت سر هم خون ببیند، سه روز خون دیدن که کمتری مقدار حیض می باشد محقق شده است و لازم نیست که شب اول و شب چهارم را هم خون ببیند ولی باید در شب دوم و سوم خون قطع نشود و اگر علاوه بر آن، در شب اول هم خون دیده باش، هرچند آن را حیض قرار می دهد، اما آن را در محاسبه سه روز حیض در نظر نمی گیرد. بنابراین ابتدای محاسبه، اذان صبح روز اول است. 

اما خانمی که پس از اذان صبح روز اول خون می بیند لازم است سه شبانه روز معادل هفتاد و دو ساعت، خون مشاهده کند تا نقص و کمی روز اول را از روز چهارم تکمیل کند و به طور مثال اگر خون از اذان ظهر روز اول شروع شود برای قرار دادن در حیض باید تا اذان ظهر روز چهارم ادامه پیدا کند و قطع نشود. 

اگر کمتر از سه روز، خون ریزی داشته باشد و پاک شود و بعد دوباره خون مشاهده کند که حداقل سه روز باشد و پاک شود، خون دوم حیض است به شرط آنکه ده روز از زمان حیض قبلی گذشته باشد و خون ریزی اول هرچند در روزهای عادتش باشد، حیض نیست.

۵٫ از رحم باشد 

خونی که از رحم خارج نشود مانند زخم داخل مجرا و خون بکارت، حکم حیض را ندارد. علاوه بر این خانم هایی که رحم خود را برداشته اند، اگر خونی ببینند، حیض نمی باشد. 

۶٫ از رحم بیرون آمده و خارج شود 

خونی که از رحم مانده باشد اما هنوز مقداری از آن هر چند کم ، خارج نشده باشد، حکم حیض را ندارد. 

در شروع دوران حیض،لازم است که خون هر چند کم از بدن خارج شود ، فرقی ندارد که خون از مجرای طبیعی به خودی خود یا به وسیله پنبه و غیر آن بیرون آمده باشد .اما اگر خون اصلا بیرون نیامده باشد و فقط در فضای فرج ریخته، حکم حیض بر آن جاری نمی شود. ولی پس از خارج شدن اولیه خون، در ادامه حیض، خارج شدن خون به بیرون مجرا شرط نیست و لازم نیست در تمام سه روز خون بیرون بیاید، بلکه اگر در باطن فرج، خون باشد کافی است و بودن خون در رحم، کافی نیست و منظور از بودن خون در باطن فرج، آن است که اگر پنبه بگذارد و کمی صبر کند و بیرون آورد خونی شود هرچند به مقدار بسیار کم باشد و چنانچه در بین سه روز مختصری پاک شود ، طوری که در بین همه یا برخی از زنان معمول است ،باز هم حیض می باشد. 

۷٫ سه روز اول پشت سر هم باشد 

اگر سه روز اول، به صورت پشت سر هم خون نبیند، به طور مثال اگر دو روز خون ببیند و یک روز پاک شود و دوباره یک روز خون ببیند، حیض نیست حتی اگر نشانه های حیض را داشته باشد.

شرط پی در پی بودن مربوط به سه روز اول خونریزی است و نسبت به روزهای بعد یعنی چهارم تا دهم، چنین شرطی نیست. بنابراین اگر مثلا ۳ روز پشت سر هم خون ببیند و روز چهارم و پنجم پاک شود و دوباره روز ششم و هفتم خون ببیند، اگر روزهایی که خون دیده و روزهایی که در وسط پاک بوده روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه روزهایی که خون دیده حیض است ولی احتیاط لازم آن است که در روزهایی که در وسط پاک بوده است که آن را پاکی بین دو خون می نامند، کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام دهد یعنی بنا بر احتیاط غسل حیض کرده و عبادات خود را به جا آورد و آنچه بر حائض حرام است مانند مس خط قرآن و توقف در مسجد را انجام ندهد. 

۸٫ بیشتر از ده روز نباشد 

خونی که بیش از ۱۰ روز مشاهده شود، نمی توان تمام آن را حیض محسوب کرد. روش محاسبه ده روز حیض که بیشترین مقدار حیض است هم مشابه سه روز است؛ بنابر این، ابتدای محاسبه، اذان صبح روز اول است و زنی که از اذان صبح روز اول یا قبل از آن، در شب اول خونریزی اش آغاز شده، غروب آفتاب روز دهم، ده روز حیضش به پایان می رسد و زنی که پس از اذان صبح روز اول خون می بیند، در صورتی که ده شبانه روز معادل دویست و چهل ساعت خون ببیند، ده روزش به پایان می رسد و نقص و کمی روز اول در محاسبه از روز یازدهم تکمیل می شود و جبران آن از شب یازدهم کافی نیست. 

۹٫ بین دو حیض، حداقل ده روز پاک باشد

 همواره میان دو حیض حداقل ده روز فاصله است که این مدت زمان ف حداقل پاک بودن میان دو دوره حیض است . بنابراین خون مشاهده شده قبل از گذشت ده روز از حیض اول در فاصله زمانی حدّاقل پاکی، حیض نیست. به طور مثال خانمی که ده روز خون ببیند و شش روز پاک شود و دوباره چهار روز خون ببیند، نمی تواند خون دوم را حیض قرار دهد حتی اگر نشانه های حیض را داشته باشد. 

همان طور که ذکر شد، حداقل پاکی میان دو حیض ۱۰ روز است اما حداکثر آن نمی باشد و منظور از پاکی بین دو حیض در اینجا پاکی از خون حیض است نه پاکی از هر خونی. بنابراین چه بسا ممکن است میان دو حیض ده روز خون استحاضه و مانند آن فاصله شود.علاوه بر این موارد ذکر شده مربوط به پاکی میان دو حیض است، و در پاکی میان روهای یک حیض ، بنابر احتیاط واجب، باید کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را هم انجام دهد. 

چند مورد حرام بر حائض 

۱ . عبادت هایی مانند نماز که باید با وضو یا غسل یا تیمم به جا آورده شود و اگر زن حائض این گونه اعمال را به قصد عملی که شرعاً نیکو و صحیح است، انجام دهد، کار حرامی انجام داده است انجام عبادت هایی که به وضو و غسل و تیمّم نیاز ندارد مانند نماز میت، اشکالی ندارد. 

۲ . تمام چیزهایی که بر جنب حرام است 

۳ .نزدیکی و جماع کردن در فرج که هم برای مرد حرام است و هم برای زن، هرچند به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، بلکه احتیاط لازم آن است که مقدار کمتر از ختنه گاه نیز داخل نشود. 

لکه بینی در ماه رمضان 

لکه بینی در ماه رمضان، یکی از بزرگترین دغدغه های خانم ها برای روزه داری است که نیاز است خانم ها مباحث شرعی در مورد آن و همچنین از راهکارهای مختلف برای به تعویق انداختن قاعدگی و کنترل لک بینی در ماه مبارک رمضان آگاهی داشته باشند. 

لکه بینی ممکن است پیش از عادت ماهانه، در روزهای ابتدایی و پایانی عادت ماهانه و حتی در دوران خونریزی قاعدگی و یا میان دو دوره قاعدگی اتفاق بیفتد که بنا به تعداد روزهای آن، وجود یا عدم وجود قطره خون هنگام لکه بینی و استمرار آن حکم شرعی داده می شود. 

اگر خانم یک لکه و ترشح مختصر مشاهده کند که ادامه دار نباشد، باید به وظیفه استحاضه قلیله عمل کند؛ یعنی خود را تمیز کرده و برای هر نماز، ابتدا غسل استحاضه را به جا آورد و سپس وضو برای نماز بگیرد. 

اگر آن ترشحات مستمر باشد و قطع نشود یعنی اگر مقداری پنبه داخل واژن قرار دهد و حتی اگر به اندازه سر سوزنی به خون آلوده شود، به منزله شروع قاعدگی است و پریود حساب می شود، هر چند خون از داخل واژن خارج نشود. 

مقدار خون ملاک نیست، اگر در قاعدگی ،خونریزی داشته باشید، حتی اگر پنبه ای را داخل واژن کنید و به قدر سر سوزنی به خون آلوده شود، آن خون، پریودی است وگرنه استحاضه خواهد بود. 

حکم لکه بینی در ماه رمضان 

تا زمانی که لکه بینی ها به مدت ۳ روز ادامه دار نباشد، حتی در داخل واژن، حکم استحاضه را دارند و باید به وظایف استحاضه عمل کنید. اما اگر این لکه ها به مدت ۳ روز ادامه پیدا کنند ( حتی اگر ابتدا خارج شود و بعد در داخل واژن ادامه پیدا کند) لکه ها حکم قاعدگی را دارند و روزه در این شرایط باطل است. 

اگر لکه بینی تا روز دهم قاعدگی ادامه داشته باشد و در روز دهم قطع شود، تمام لکه ها، روزهای قاعدگی محاسبه می شوند. اما اگر لکه بینی از پس از روز دهم از قاعدگی باشد، یعنی پس از گذشت ده روز از قاعدگی همچنان لکه بینی مشاهده شود ، این لکه بینی ها استحاضه در نظر گرفته می شود و باید از روز یازدهم به احکام استحاضه عمل کرده و نماز و روزه را به جا آورده شود. 

احکام عبادت در استحاضه 

در شرایط استحاضه، نماز و روزه باید به جا آورده شود با این شرط که پیش از هر نماز باید غسل استحاضه انجام داد. 

هنگام روزه داری اگر قاعدگی اتفاق بیفتد حتی اگر دو ساعت به افطار و اذان مغرب باقی مانده باشد، روزه شخص باطل است. 

عقب انداختن پریود در ماه رمضان 

یکی از مسائل مهم که خانم ها در ماه رمضان به آن توجه می کنند، تمایل داشتن به تعویق قاعدگی در ماه رمضان است.

روش های عقب انداختن قاعدگی عبارتند از: 

•  استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری
•  چسب پوستی
•  حلقه واژینال
•  استفاده از IUD های هورمونی 

جلوگیری از قاعدگی در ماه رمضان با قرص ممنوع!!!

برخی از مراجع تقلید استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری را جایز دانسته اند به شرط اینکه ضرری برای مصرف کننده نداشته باشد. به نظر پزشکان مصرف قرص های ضد بارداری در ماه رمضان بلامانع است، اما باید توجه داشت که این نوع قرص ها منجر به افزایش خاصیت انعقادی خون می شوند و مصرف آن در زنانی که دارای زمینه های خاص بیماری های انعقاد خون یا آن دسته ای که به اصول روزه داری پایبند نیستند، باعث بروز عوارض شدید ناشی از ورید مغز و در نهایت فوت شخص می شود. 

البته این عارضه در شرایط عادی ایجاد نمی شود، اما در شرایط روزه داری به ویژه افرادی که از خوردن سحری خودداری می کنند و آب کافی به بدن آنها نمی رسد ، این مشکل به وجود می آید.

احکام پریود شدن در ماه رمضان از نظر مراجع تقلید 

۱٫ آیت الله خامنه ای 

سوال:ممکن است سوالات مشابهی نظیر به این موارد برای شما نیز مطرح باشد:

•  اگر بعد از اذان ظهر پریود شویم حکم روزه چیست؟
•  اگر بعد از اذان ظهر پریود شویم میتوانیم چیزی بخوریم؟
•  اگر بعد از اذان ظهر پریود شویم روزه باطل میشود؟
•  اگر قبل از اذان ظهر پریود شویم روزه باطل میشود؟

پاسخ:اگر زن در ماه مبارک رمضان دو ساعت یا کمتر مانده به اذان مغرب حیض شود، روزه ‏اش باطل است. 

•  اگر زنی به علت عدم اطمینان به پاکی از حیض، در سحر ماه رمضان غسل نکند و در بین روز متوجه شود که پاک شده بوده باید نیت روزه کند ولی به احتیاط واجب باید قضای آن را هم بگیرد. 
•  زنی که می خواهد شصت روز روزه کفاره بگیرد و در اثناء به روزهای عادت ماهانه و امثال آن می رسد پس از پایان آن روزها می تواند بقیه روزه ها را بگیرد و لازم نیست آنها را از سر بگیرد.
•  اگر زن به پاک شدن خود شک کند، باید خود را وارسی نمایید و در صورت سهل انگاری کفاره روزه بر او واجب است مگر آن که اطمینان به حیض داشته باشد. 
•  اگر زنی به علت عدم اطمینان به پاکی از حیض، در سحر ماه رمضان غسل نکند و در بین روز متوجه شود که پاک شده است، اگر مفطری (مواردی که روزه را باطل می کند) را مرتکب نشده، نیت روزه می کند و بنابر احتیاط واجب این روز را قضا نماید اما در صورت ارتکاب مفطر کفاره آن روز بر او واجب نیست.
•  اگر زن حائض در ماه رمضان، پیش از اذان صبح از حیض پاک شود، اگر برای غسل وقت دارد، باید غسل کند و اگر وقت تنگ است، باید تیمّم کند و روزه ‏اش صحیح است ولی اگر از روی عمد، غسل یا تیمم نکند، روزه ‏اش باطل است و باید کفاره روزه اش را نیز بدهد. 

۲٫ آیت الله سیستانی 

•  زن پس از قطع خون حیض و نفاس که می توانست قبل از طلوع فجر غسل کند و روزه بگیرد اما اگر اهمال کرده تا طلوع فجر ناپاک بماند ،روزه آن روزش باطل است و همانند ماندن از روی عمد بر جنابت می باشد و آن روز را از روی ادب امساک می کند و بعد، قضا به جا می آورد و اگر غسل ممکن نباشد باید تیمم نماید.
•  اگر زن نزدیک اذان صبح در ماه مبارک رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای هیچ کدام از غسل و تیمم وقت نداشته باشد، روزه اش صحیح است.
•  زنان می توانند برای گرفتن همه روزه های ماه رمضان از قرص ضدبارداری استفاده کنند تا حیض نشوند.
•  اگر فردی، عمداً روزه خود را باطل کند و بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا مرض برای او پیدا شود، احتیاط مستحب آن است که کفاره بدهد، مخصوصاً اگر به وسیله ‏ای مانند دارو، حیض یا مرضی را به وجود بیاورد.
•  روزه زنی که حائض یا نفساء است صحیح نمی باشد، هرچند حیض یا نفاس وی در قسمتی از روز باشد. 

۳٫ آیت الله صافی گلپایگانی 

•  چنانچه زنی خیال کرده پریود است و روزه نگیرد ولی بعداً متوجّه شود پریود نبوده، باید قضاء آن روزها را بگیرد.
•  روزه زنانی که در ماه مبارک رمضان برای جلوگیری از عادت ماهانه از قرص استفاده می نمایند اگر عادت نشوند روزه آنها صحیح است.
•  اگر زنی یقین به حیض داشته و افطار کرده و بعد متوجه شده که اشتباه کرده است گناه نکرده و کفاره ندارد ولی بجا آوردن قضای آن روز واجب است.
•  زن برای جلوگیری از عادت زنانه می تواند در ماه رمضان از قرص استفاده کند به شرط آن که استفاده از قرص برای او ضرر نداشته باشد.

۴٫ آیت الله مکارم شیرازی 

•  اگر هفت روز عادت ماهانه زن تمام شود و زن روزه بگیرد اما در روز هشتم یا نهم لکه ای زرد رنگ ببیند که نداند خون حیض است یا ترشحاتی دیگر، چنانچه از ده روز بگذرد به مقداری که در ماههای قبل خون می دیده عادت ماهانه قرار می دهد، و بقیّه حکم استحاضه دارد و اگر از ده روز تجاوز نکند همه آن حیض محسوب می شود.
•  اگر زنی بعد از غروب آفتاب بفهمد که حیض شده روزه او صحیح است.
•  زنی که از حیض یا نفاس پاک شده و تا اذان صبح غسل نکرده در حکم کسی است که باقی بر جنابت مانده است.
•  در صورتی که زنی از حیض و نفاس پاک شده، ولی هنوز غسل نکرده باشد، روزه ماه رمضان و قضای آن اشکال دارد و غیر آن اشکال ندارد، ولی اگر هنوز از حیض یا نفاس پاک نشده است روزه برای او جایز نیست.
•  اگر در ماه مبارک رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت نداشته باشد و تیمّم کند، روزه اش صحیح است، اما اگر برای هیچ کدام از غسل و تیمّم وقت ندارد باید بعداً غسل کند و روزه او نیز صحیح است.
•  اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود نمی تواند روزه بگیرد، همچنین اگر در اثناء روزه، خون حیض یا نفاس ببیند، اگر چه نزدیک مغرب باشد.
•  اگر زنی که در حال حیض یا نفاس بوده پس از پاک شدن غسل را فراموش کند و تا آخر ماه مبارک رمضان به همین شکل روزه بگیرد و غسل واجب یا مستحبّ دیگری هم نکرده باشد، احتیاط واجب آن است که روزه ها را قضا کند، ولی کفّاره ندارد.
•  زن مستحاضه باید روزه ماه رمضان را بگیرد و در صورتی روزه او صحیح است که غسل نماز مغرب و عشای شبی که می خواهد فردای آن را روزه بگیرد بجا آورد، و همچنین غسلهای روزی را که روزه است (بنابر احتیاط واجب).
•  شرط صحت روزه مستحاضه کثیره انجام غسل است و روزه مستحاضه قلیله شرط خاصی ندارد.
•  هر گاه زن روزه دار بعد از نماز ظهر و عصر مستحاضه شود برای روزه آن روز غسلی ندارد.
•  اگر زنی به وسیله خوردن قرص از عادت ماهانه خود جلوگیری نماید، می تواند با آن حال قرآن بخواند و روزه و حج و سایر عبادات را انجام دهد و اعمال او اشکالی ندارد.
•  اگر در ماه مبارک رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت ندارد تیمم کند و روزه اش صحیح است، اما اگر برای هیچ کدام از غسل و تیمم وقت ندارد باید بعداً غسل کند و روزه او نیز صحیح است.
•  اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود نمی تواند روزه بگیرد، همچنین اگر در اثناء روز خون حیض یا نفاس ببیند اگر چه نزدیک مغرب باشد.
•  اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهی کند، بنابراحتیاط واجب روزه اش باطل است، ولی چنانچه کوتاهی نکند، مثلاً منتظر باشد که حمام باز شود یا آب حمام گرم شود و تا اذان غسل نکند در صورتی که تیمم کرده باشد روزه او صحیح است.
•  هرگاه روزه خود را عمداً باطل کند، بعد به مسافرت برود، کفاره از او ساقط نمی شود، ولی اگر عمداً روزه خود را باطل کند بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا بیماری برای او پیدا شود کفاره بر او واجب نیست.