سه تار ساز روحانی

سه تار از تاریخچه تا اساتید نوازنده آن…

سه تار از جمله سازهای اصیل ایرانی است و با این که در محدوده جغرافیایی غرب آسیا سازهای هم خانواده سه تار با شکل و شمایلی نزدیک به وفور یافت می شود، امّا مشابه سه تار کنونی در نقاط دیگر این منطقه دیده نمی شود.

به نظر می رسد که سه تار کنونی، روندی طولانی و تدریجی راپشت سر گذاشته است و در این زمان به شکل و صدا دهی کنونی رسیده است. این ساز که در گذشته به سه سیم نیز معروف بوده است در حدود دو و نیم قرن پیش به دست درویش مشتاق علی شاه کرمانی دارای سیم چهارمی می گردد (سیم واخوان یا به نام مبتکر آن، سیم مشتاق – سیم سفید بین زرد و بم) که به دلیل نیاز به بهتر شدن صدا دهی- به رغم تناقض آشکارا با نام ساز- بدین صورت معمول و استفاده از آن مرسوم گردید.

سه تار

به توجه به ویژگیهای خاص سه تار و توجه به این نکته که شخصیت و روحیات هر نوازنده باید هم خوانی و هم آوایی نزدیکی با شخصیت صدادهی ساز وی داشته باشد؛ لذا سازی کم صدا، با حالتی گرفته و نهفته چون سه تار را نوازنده ای درون گرا، بی تظاهر و گوشه گیر تکامل می بخشید و تکمیل می کرد و این خصیصه نیز باعث ترویج کم تر سه تار، به نسبت دیگر سازها بود و با وجود عده بسیار زیادِ سه تار نوازان در دوران های مختلف تنها عده کمی از آنان حاضر به اجرای موسیقی برای عموم مردم بودند. حتا در زمان شروع به کار رادیو ایران در سال ۱۳۱۹ نوازنده ای به عنوان نوازنده سه تار معرفی نشد و در حدود یک دهه بعد و با ظهور استاد احمد عبادی و ارائه ی تک نوازی وی در رادیو، صدای سه تار به گوش مردم رسید.

محمدرضا لطفی نوازندهٔ برجسته و سرشناس تار ، سه تار و ردیف دان به مدت پنج سال در هنرستان موسیقی به آموختن موسیقی پرداخت و موسیقی را نزد اشخاصی چون علی اکبر شهنازی، حبیب الله صالحی فرا گرفت. پس از پایان هنرستان به دانشکده موسیقی راه یافت و به تکمیل آموخته هایش پرداخت. در این زمان از اشخاصی مانند نورعلی برومند، عبدالله دوامی، سعید هرمزی نیز بهره جست. در سال ۱۳۴۳ جایزه نخست موسیقی دانان جوان را نیز کسب کرد. در سال ۱۳۵۴ در جشنواره موسیقی جشن هنر شیراز به همراه محمدرضا شجریان و ناصر فرهنگ فر به اجرای راست پنجگاه پرداخت که بسیار مورد توجه قرار گرفت.

سه تار استاد محمدرضا لطفی

ابوالحسن مشیر معظم افشار ، احمد عبادی ، ارسلان درگاهی ، اقبال آذر ،  جلال ذوالفنون ، یوسف فروتن ، مهرداد ترابی ، مهدی کمالی ، عطا جنگوک ، عبدالله دادور ، سعید هرمزی از نوازندگان سرشناس سه تار میباشند.