ببر منقرض شده مازندران در ۶۳ سال پیش! + تصاویر

ببر مازندران در سال ۱۳۳۲

ببر مازندران یکی از گونه های ببر بوده است که در ناحیه گسترده ای از غرب چین تا سواحل دریای سیاه شامل آسیای میانه، قفقاز، و شمال ایران زندگی می کرد و حدود نیم قرن پیش منقرض شد.
زمانی که مازندران پوشیده از جنگل بود. گوزن و گراز هم به اندازه کافی وجود داشت که غذای صدها ببر را تامین کند. پس چطور این اتفاق افتاد؟
یک احتمال این است که شکار باعث انقراض ببر شده ولی شکار ببر یک کار تخصصی و خطرناک است.
دولت هند برای شکار ببرهای آدمخوار شکارچیان حرفه ای خارجی را استخدام می کند و آن ها هم ممکن است پس از هفته ها جستجو موفق به شکار نشوند.
ببر حیوانی است که استتار فوق العاده دارد و با همین روش شکار می کند و انسان هم جزو طعمه هایش است. کسی که با سلاح های آن دوران به شکار ببر می رفت از جانش سیر شده بود. در جنگلی که زیستگاه ایده ال ببر است شما بیشتر از ده متر جلوی پایتان را نمی بینید و بهترین سلاح آن دوران برنو بود که تا مسلح شود و نشانه گیری کند ببر شما را خورده. ضمن اینکه اگر شکار گسترده ببر در آن دوران وجود داشت الان باید تعداد زیادی پوست از آن دوران باقی مانده بود.
محل زندگی ببر جنگلهای ساحلی بود که در کنار رودخانه ها و تالابها قرار می گیرند. ببر حیوانی است که به آب نیاز دارد. روزی چند ساعت باید آب تنی کند و بچه هایش را در نیزار مخفی می کند تا ببرها و انسان ها و درندگان دیگر توله هایش را نکشند. در دهه ۱۳۳۰ این جنگلهای ساحلی و نیزارها از بین رفته بود. این نیزارها ایده آلترین جا برای شالیزار هستند.
درختان جنگلهای ساحلی هم که برای استفاده از چوب و گسترش شهرها و روستاها قطع می شدند.
البته در آن دوران همه این جنگلهای ساحلی و نیزارها از بین نرفته بود اما تکه های کوچکی باقی مانده بود که برای حفظ یک جمعیت پایدار از ببرها کافی نبود. گربه سانان قلمروطلب هستند و ببر هم قلمروهای بسیار بزرگی نیاز دارد.
وقتی زیستگاه کم است این قلمروطلبی شدیدتر می شود. ببرها با هم می جنگند و همدیگر را می کشند. ببرهای ضعیف تر مجبور می شوند به مناطق نزدیک به سکونتگاه انسانی بروند. در آنجا طعمه کافی برایشان نیست و دام ها یا حتی انسان ها را شکار می کنند و مردم هم با گذاشتن گوشت سمی آن ها را می کشند. اگر هم به کوهستان ها بروند شکار کردن در این مناطق برایشان دشوار است. برای محافظت از توله هایشان به مشکل برمی خورند و بچه هایشان غذای خرس و پلنگ می شوند. پیدا کردن آب هم در این مناطق مشکل دیگری است. چشمه در کوهستان های جنگلی زیاد است اما روستاها در نزدیکی چشمه ها هستند و دام ها به آن مراجعه می کنند.
وقتی جمعیتهای ببر از هم جدا می شوند یک مشکل دیگر پیش می آید. آنها برای جفت یابی باید مسافتهای طولانی را طی کنند و از محل حضور انسانها بگذرند. تعداد کم باعث می شود خیلی از ببرها جفت پیدا نکنند و خواهر و برادرها با هم جفتگیری کرده و چند نسل ازدواج فامیلی پیاپی باعث شیوع بیماریهای ژنتیکی در آنها می شود.

تصویر بجا مانده از ببر مازندران

به همین دلیل سخن گفتن از احیای ببر در ایران اینقدر مضحک است. حتی در دهه ۱۳۳۰ ببر نمی توانست در ایران وجود داشته باشد چه برسد به دهه ۱۳۹۰٫
در میانکاله هم زمانی ببر وجود داشت که اول پر از مرال و گراز و شوکا و قرقاول و ماهی و لاک پشت بود و دوم اینکه ببرها دریا را شنا می کردند به ساحل بهشهر می آمدند و در آنجا جفت یابی می کردند وگرنه میانکاله وسعتی ندارد که بتواند تعداد زیادی ببر در آن زندگی کند.
شاید زمستان ها که سیل پرندگان مهاجر به میانکاله وارد می شد برخی از ببرها از مازندران هم به آنجا می رفتند و وفور غذا باعث می شد با هم درگیر نشوند. الان در میانکاله گویا نسل گرگ هم منقرض شده است.
ضمن اینکه احیای حیوانات برای زیبایی و کلاس گذاشتن نیست. به دلیل نقشی است که هر حیوان در اکوسیستم دارد. طعمه اصلی ببر گراز و مرال است. این دو طعمه های اصلی پلنگ هم هستند و اگر واقعا جایی تعداد گراز زیاد است و به محیط زیست آسیب می زند با حفاظت از پلنگها در مناطق مجاور آنها به این مناطق خواهند آمد. پلنگ برخلاف ببر انطباق پذیری بسیار بالایی با زیستگاه های مختلف دارد، طعمه هایش خیلی متنوع است و خطرش برای انسان و دام بسیار کمتر از ببر است.
روستایی در شهرستان فیروزه خراسان هست که موش ها آن را به وضعیت اسفناکی انداخته اند. حتی دیوارها و کف خانه ها را هم برای لانه سازی تخریب کرده اند. در حالیکه جوندگان شکارچیان زیادی دارند:سگ سانان و گربه سانان و پرندگان شکاری و مار و بزمجه و راسو و گورکن و … ولی سازمان محیط زیست ایران توانایی احیای نسل این حیوانات در این مناطق را ندارد. در حالی که هم حیوانش وجود دارد، هم زیستگاهش و هم طعمه کافی برای آن ها هست. اما در مناطقی که مشکل جوندگان وجود سم گذاری شدیدی انجام می شود. حیوانات که تجربه خوردن موش سمی و بیماری را دارند دیگر آنها را شکار نمیکنند. این شکایتی است که بسیاری از مردم از گربه ها دارند که اینجا پر از موش است و گربه ها هم از موش ها می ترسند! درحالیکه گربه ها تجربه خوردن موش سمی داشته اند و احمق نیستند که این کار را تکرار کنند. اگر حیوان جدیدی وارد منطقه کنیم برای او هم همین اتفاق خواهد افتاد و ممنوعیت سم گذاری نیاز به همکاری مردم محلی و ادارات دولتی دارد. درست به همین دلیل احیای هر حیوانی حتی روباه و گورکن فراتر از توان ایران است.