توصیه هایی برای پرورش خلاقیت
تکنیک های پرورش خلاقیت
عده ای بـــا به کار نگرفتن ذهن خود آن را به طرز وحشتناکی بی حس و کرخت می کنند، چنین رفتاری باعث می شود درخت افکار شما هیچ گاه به بار ننشیند. اگر نمی خواهید ذهنی درمانده داشته باشید و برعکس، در موقعیتهای گوناگون ایده های خلاقانه و کارگشا به ذهنتان برسد، مطالعه این نوشتار را به شما توصیه می کنیم.
راه های پرورش خلاقیت
شاید این جمله معروف از برنارد شاو را شنیده باشید که:«تصور گام نخست خلق کردن است. شما آنچه را که اشتیاق دارید تصور می کنید و تصوراتتان را اراده می کنید و در نهایت آنچه را که اراده کرده اید خلق خواهید کرد.» اما شاید بتوان کل این تعریف را در مفهومی به نام خلاقیت خلاصه کرد. مفهومی که در هر برگ از تاریخ پیشرفت زندگی بشر، از علم تا هنر، تمدن تا صنعت، به چشم می خورد.
از آنجا که خلاقیت یکی از خصلت های بارز و متمایزکننده انسان از سایر گونه هاست. برای شناخت بهتر آن باید علاوه بر مطالعات روان شناسانه، به مطالعه مغز انسان نیز پرداخت. در این مقاله خلاصه ای از آنچه را که در مغز حین انجام فعالیتی خلاقانه رخ می دهد، بر می شمریم.
فقط کافی است در شهر قدمی بزنیم تا نظاره گر جلوه های ریز و درشتی از کارهای خلاقه باشیم. از تابلوهای نصب شده در سطح شهر گرفته تا معماری ساختمان های بزرگ مسکونی و تجاری. بی شک خلاقیت مفهومی است با قدمتی به اندازه تاریخ بشر؛ تنها نیروی ذهنی ای که به کمک انسان اولیه آمد تا او بتواند در طبیعت زندگی کند، مسافت های غیرقابل تصور را بپیماید، در زمین پخش شود و به بقا ادامه دهد.
این نیرو نه فقط از نسلی به نسل دیگر منتقل شد، در هر دوره طی فرآیندی تکاملی، جلوه های ناب تری ا زخودش به نمایش گذاشت. بنابراین دور از ذهن نخواهدبود که برای داشتن درکی بهتر از این مفهوم سراغ انسان برویم، به درون مغزش سفر کنیم و به مطالعه ساختارها و فرآیندهای پیچیده مغز حین فعالیتی خلاقه بپردازیم؛ اما پیش از شروع این مطالعه، بهتر است ابتدا خودمان در چنین فعالیتی شرکت کنیم. در ادامه تمرینی از کتاب «راهنمای عملی نمایشنامه نویسی» نوشته نئول گرگ، با عنوان «کتاب آنی» آمده است. پس از خواندن تمرین و مثال آمده، می توانید قلمتان را بردارید و در این فرآیند شریک شوید.
راه های پرورش خلاقیت
کتاب آنی
کتابی خیالی را رو به رویخود در نظر بگیرید. کتاب، داستانی کاملا نو دارد و هیچ کس تا به حال این داستان را نخوانده یا نشنیده است. صفحه اول آن را باز کنید و سه خط ول داستان را بنویسید. حال به صفحه آخر بروید و سه خط آخر کتاب را پیدا کنید. آن ها را بنویسید. کتاب را ببندید. به عنوان روی جلد نگاه کنید. عنوان کتاب را بنویسید.
مثال
صفحه اول:پانزدهم اردیبهشت بود. درست نیمه بهار. طبیعت جوان و سرزنده، پر از امید و غرور بود. درست مثل من، منی که فقط بیست سال داشتم و هنوز زندگی را پیش روی خود می دیدم. دو سال از ورودم به دانشگاه می گذاشت. و ترم اول دانشگاه، تقریبا به همه گروه های دانشجویی سری زده بودم و دوستانی برای خودم دست و پا کرده بودم، اما از سال دوم بیشتر روزها را به تنهایی می گذراندم.
صفحه پایانی:اسلحه ای که رو به من نشانه رفت و صدایی که گفت:«بلیت بخر وگرنه شلیک می کنم». حتما می توانید تصور کنید ددین فردی اسلحه به دست، پشت میز بلیت فروشی فیلم، آن هم در دانشگاه چقدر تعجب آور بود. فردی که اسلحه پلاستیکی خود را به این و آن نشانه می گرفت و با بازیگوشی تمام همه را به خنده و خرید بلیت وا می داشت. البته آن روز من بلیت خریدم و اسلحه شلیک نشد، اما فیلم «مکالمه» سرآغاز دوستی من و او شد.
عنوان کتاب:مکالمه
عنوان کتاب:مکالمه
مغز، خاستگاه خلاقیت
همه ما به خوبی می دانیم نیم کره چپ مغز مسئول فعالیت های روزمره و واقعگرایانه، محاسباتی و منطقی است و در عوض نیم کره راست عهده دار کارهای حسی و شهودی، خلاقانه و دریافت های ادراکی است، اما عصب شناسان معتقدند برای انجام کامل یک فرآیند خلاقه، بسته به میزان خلاقیت، ناحیه های مختلفی از مغز باید به صورت اشتراکی نقش هایی را ایفا کنند. برای درک عصب شناسی خلاقیت، شناخت سه نوع شبکه مغزی لازم است.
اولین شبکه که با نام شبکه توجه اجرایی (Executive Attention Network) شناخته می شود، زمانی وارد عمل خواهدشد که انسان تمامی ذهنش را به انجام کارهایی مانند حل مسئله ای پیچیده یا درک موضوعی دشوار متمرکز کند، فعالیت هایی که اغلب نیازمند استفاده از حافظه فعال (working memory) هستند.
این شبکه عصبی ارتباطی کارآمد بین مناطق بیرونی قشر پیش فوقانی (prefrontal cortex) و نواحی پشتی لُب آهیانه ای (parietal lobe) برقرار می کند. دومین شبکه با نام شبکه تصور (Imagination Network) یا شبکه پیش فرض (Default Network) درست همزمان با ساخت شبیه سازی هایی ذهنی براساس تجارب گذشته اشخاص فعال می شود.
این فعال سازی می تواند در خلال یادآوری، تفکر درباره آینده و متصورشدن حالات و پیش آمدهای مختلفی برای زمان حال صورت بگیرد. این شبکه همچنین نقش بسزایی در انجام فعلایت هایی ذهنی مانند حدس زدن تصورات و تفکرات دیگران که با نام شناخت اجتماعی از آن یاد می شود، ایفا می کند.
شبکه تصور شامل نواحی عمیق درون قشر پیش فوقانی و قسمت های میانی لُب گیجگاهی (temporal lobe)، در ارتباط با بخش های مختلف درونی و بیرونی قشر آهیانه ای است، اما سومین شبکه با نام شبکه سالینس (Salience Network)، ارتباط تنگاتنگی با کارکردهای پیچیده مغز، مانند ارتباطات، رفتارهای جمعی و خودآگایه دارد. این شبکه با جمع آوری اطلاعات شناختی، حسی و عاطفی از محیط بیرونی و درونی افراد فعالیت می کند و شامل قسمت های جلویی اقشار پشتی (dorsal cortices) و قشر اینسولار (insular cortex) است.
البته بسته به نوع خلاقیت، میزان همکاری کردن یا نکردن آن بین شبکه های عصبی متفاوت خواهدبود، برای مثال زمانی که انسان قصد گسست از ارتباطات و کلیشه های موجود و قدیمی و رسیدن به احتمالات و ایده های نو را دارد، از میزان فعالیت شبکه توجه اجرایی کاسته و به میزان فعالیت شبکه های تصور و سالینس افزوده می شود.
علاوه بر این ها مشاهدات نشان می دهد انسان های خلاق دارای میزان کمتری از نوع به خصوصی از گیرنده های دوپامین در ناحیه تالاموس (قسمتی از مغز که وظیفه تنظیم رفتارها و ادارک حسی را دارد) هستند. این بدان معناست که احتمالا تالاموس میزان کمتری از اطلاعات را فیلتر می کند و بنابراین اطلاعات بیشتری برای ایجاد پیوندها و ارتباطات غیرمتعارف که لازمه هر نوع کار خلاقه است، در دسترس خواهد بود.
آنچه باعث تکامل خلاقیت از نسلی به نسل دیگر بشر شده است، نه فقط تکامل فیزیولوژی مغز، خصوصیات روان شناسانه افراد نیز بوده است، برای مثال انسان های خلاق عموما شخصیتی باز، پذیرا و تجربه گرا دارند، اما آنچه می تواند برای انسان مهم و کارگشا باشد شاید در پس این حقیقت پنهان شده که خلاقیت نوعی توامندی است، بدین معنا که با آموزش، تمرین و تربیت قابل اکتساب است. شاید با انجام تمرین های روزانه مشابه آنچه در ابتدای مقاله آمد یا هر نوع بازی و آزمون ذهنی، بتوان اندکی به میزان خلاقیت خود افزود و به افزایش میزان آن در نسل های بعد کمک کرد.
حتما بخوانید : ۱۰ ترفند طلایی به دست آوردن تفکر خلاقانه
منبع : namnak.com
