گرما زدگی چیست و آیا روشی برای تشخیص آن وجود دارد؟

درگرما زدگی چه اتفاقی برای بدن می افتد؟

گاهی گرما آثار مخربش را در کوتاه مدت و گذرا بروز می دهد؛ همچون ورم، گرفتگی عضلات یا ضایعات پوستی خارش دار است. گاهی اثرات ناشی از گرما جدی تر بوده و نیاز به بستری دارد. اثراتی که امروز به آن پرداخته می شود اثرات گرمازدگی جدی است و نیاز به بررسی در بیمارستان و اغلب بستری دارد.

سنکوپ

در افرادی که با گرما برخورد می کنند، در مراحل اولیه ممکن است دچار افت هوشیاری ناگهانی شوند. این بیماران یکباره زمین خورده و اگر نشسته باشند روی صندلی حالشان بد شده و از هوش می روند. علت بروز این اثر گرمایی کاهش فشار خون ناشی از گشاد شدن عروق پوستی و از دست رفتن آب در بدن است. افراد مسن و افرادی که تماس کمتری با آب و هوای گرم دارند بیشتر مستعد هستند. علاوه بر گرما، بیماری های خطرناک بسیاری هستند که می توانند منجر به سنکوپ شوند. علت انتقال این افراد به اورژانس علل جدی همچون مشکلات قلبی یا سکته های مغزی است. برای درمان لازم است مصدوم از محیط گرم دور کرده و فرد را در وضعیت خوابیده قرار بدهید تا خون به مغز و قلب برسد. اگر می تواند چیزی بنوشد، مایعات دارای آب و نمک به وی بدهید. یکی از محلول های مناسب دوغ است، نوشیدنی که حاوی آب و نمک کافی برای افرادی است که تعریق یا افت فشار خون دارند. افرادی که توان نوشیدن ندارند بهتر است سرم نمکی برایشان تجویز شود.

خستگی یا فرسودگی گرمایی

این اختلال تنها احساس خستگی نیست. بیماران مبتلا به گرمازدگی از سردرد، تهوع، استفراغ و گرفتگی عضلات شکایت دارند. گرما باعث شده تا وضعیت آب و نمک های موجود در بدن دچار تغییراتی شود که عمده اثر آن روی عضلات است.

دمای بدن این افراد افزایش می یابد، اما از ۴۰ درجه نمی گذرد. سیستم عصبی آنها سالم است و هیچ تغییری در وضعیت هوشیاری و درک آنها دیده نمی شود.

در بررسی آزمایشگاهی این افراد غلظت خون(افزایش گلبول های قرمز) دیده می شود. اختلال در املاح آنها متنوع است. بسته به نوع مایعی که مصرف کرده اند ممکن است غلظت سدیم خون آنها بالا رفته یا در حد طبیعی باشد.

این افراد را باید از محیط گرم دور کرد. استراحت برای آنها ضروری است. بر اساس وضعیت افراد می توان برایشان مایعات خوراکی یا وریدی شروع کرد. اگر بیمار فشار خون پایینی دارد نیازمند بستری در بیمارستان به منظور دریافت مایعات وریدی است. اغلب این مبتلایان اگر مشکل قلبی نداشته باشند و در بررسی آزمایشگاهی وضعیت آب و نمک خونشان خیلی به هم ریخته نباشد، قابل ترخیص هستند. اگر وضعیت ذهنی بیمار یا هوشیاری اش دچار اختلال شد باید به تشخیص های بدخیم تری فکر کرد. ممکن است تعدادی از مبتلایان کم کم علائم درگیری مغز را نشان بدهند بنابراین لازم است آنها را در اورژانس برای چند ساعتی زیر نظر داشت. استفاده از پنکه یا آب بر روی بدن می تواند دمای بدن آنها را کاهش دهد. آب نباید سرد باشد که منجر به لرز بیمار گردد. لرز می تواند دمای بدن را افزایش دهد و وضعیت را بدتر کند. به این منظور یا از آب خنک و جریان هوای گرم یا از آب ولرم و جریان هوای خنک استفاده می شود. با استفاده از این دو تکنیک احتمال لرز کاهش می یابد.

حمله گرمازدگی

زمانی که دمای بدن از ۴۰ درجه می گذرد، آسیب اعضا شروع می شود. حساس ترین جزء بدن به گرما دستگاه عصبی است. رفتارهای عجیب از فرد سر می زند، پرخاشگر و بی قرار می شود. گاهی توهم بروز می کند. افت در سطح هوشیاری بروز کرده و حتی ممکن است هوشیاری افت کند. عدم تعادل و تشنج از دیگر یافته هایی است که در فرد گرمازده در این مرحله ممکن است دیده شود. در این مرحله ممکن است با وجودی که دمای بدن بالاست ولی فرد توانایی تعریق را از دست بدهد. همین اختلال در دفع حرارت توسط تعریق عامل بالا رفتن بیشتر دما نسبت به خستگی گرمایی است.

حمله گرمازدگی شدیدترین شکل گرمازدگی است. یک اورژانس واقعی با میزان مرگ و میر ۳۰ تا۸۰ درصد که اگر درمانی صورت نگیرد در ۱۰۰ درصد بیماران به مرگ می انجامد.

روشی برای تشخیص گرمازدگی در هیچ یک از مراحل آن نیست. معاینه در کنار شرحی از بروز علایم در فردی که بتازگی در محیط گرم قرار گرفته یا مبادرت به انجام فعالیت های سنگین ورزشی کرده است، می تواند ما را به این اختلال مشکوک کند.

اغلب باید بیماری های دیگر مولد تب همچون عفونت ها را رد کرد. علائم بیماران در حمله گرمازدگی گاهی مشابه با افراد مبتلا به سکته مغزی است. انواعی از مسمومیت ها دارای علائمی مشابه هستند که باید آنها را هم در نظر داشت.

درمان حمله گرمازدگی از محل بروز اختلال شروع می شود. باید در اولین اقدام فرد مبتلا به حمله گرمازدگی را از محیط گرم دور کرده و به محلی دارای وضعیت تهویه مناسب انتقال داد. اگر آمبولانس یا ماشینی که دارای سیستم خنک کننده (کولر) باشد در دسترس است، باید بیمار را داخل آن انتقال داد. لباس های بیمار را درآورده و آب را روی بدن فرد پاشید. همان ۲ روشی که برای خنک سازی در خستگی گرمایی عنوان شد در اینجا هم به کار می رود. دقت شود که فرد دچار لرز نشود که لرز خود عاملی برای افزایش دمای بدن است.

دقت داشته باشید دمای بالای بدن در این افراد ناشی از گرمای زیاد است و با تب ناشی از عفونت متفاوت است. بنابراین استامینوفن، آسپیرین و دیگر داروهای کاهنده تب در این بیماران کاربرد نداشته و حتی می تواند مضر باشد.

بیماران گرمازده باید به بیمارستان منتقل شوند. اغلب آنها نیازی به بستری طولانی مدت ندارند. عده ای که دارای بیماری زمینه ای قلبی بوده، هوشیاری مناسبی را علیرغم درمان به دست نمی آورند یا گرما بر اعضای دیگر بدن نیز اثر گذاشته باید در بخش های مراقبت های ویژه بستری شوند.