صنایع دستی معروف و جذاب هرمزگان

صنایع دستی زیبا و فوق العاده دیدنی استان هرمزگان

هرمزگان یکی از استان های جنوب ایران می باشد که به واسطه آداب و رسوم خاص و فرهنگ قدیمی مورد توجه بسیاری از تاریخ شناسان قرار گرفته است. جالب است بدانید هرمزگان در حیطه صنایع دستی جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است و اکثر تولیدات آن توسط زنانه پشتو و هنرمند این منطقه انجام می شود.

صنایع دستی و دست سازه های این استان به خاطر طراحی و زیبایی منحصر به فردی که دارد قدمت پیشینه این استان را به رخ می کشد و ناگفته نماند که این صنایع بیشتر جنبه مصرف محلی داشته و معمولاً فصلی هستند.

از جمله صنایع دستی معروفی که در این استان بیشتر مورد توجه است می توان به سفالگری، شیریکی پیچ، عبادوزی، قالی بافی، چادرشب بافی، سوزن دوزی، صنایع صدفی، گلابتون دوزی، دوزی، حصیر بافی و… اشاره کرد.

چنانچه تمایل دارید تا با صنایع دستی معروف این استان پیش از این آشنا شوید در این بخش از فرهنگ و هنر نمناک در ادامه مطالب معرفی صنایع دستی و سوغات هنری شهرهای مختلف ایران با ما همراه باشید.

قالی بافی

در میان عشایر افشاری و رائینی هرمزگان صنعت قالی بافی رونق بسیار زیادی داشته و جالب ترین نکته این است که پس از اینکه پشم مورد نیاز از منطقه سیرجان تهیه شد به بهترین شکل توسط هنرمندان رنگرزی و ریسندگی می شود.

نقش و نگار این فرش ها بیشتر متعلق به ایل افشار بوده و گره های به کار رفته فارسی می باشند. بوته شاهی، شکارگاه، سماوری، سه کله و گنبدی و ماه و ستاره ای از جمله طرح های رایج قالی بافی در هرمزگان می باشد.

حصیر بافی

یکی از رایج ترین صنایع دستی هرمزگان که به دوره هخامنشیان تعلق دارد هنر زیبای حصیر بافی می باشد که توسط مردان و زنان سرزمین نخل و خرما انجام می شود.

برگ درختان خرما که به زبان عامه منطقه به «پیش» مشهور است مورد نیاز هنرمندان این رشته برای ساخت صنایعی همچون زنبیل، بادبزن، کلاه، سبد، جارو، زیر انداز و… می باشد و در حال حاضر در روستاهایی مثل بشاگرد، میناب آب و بندرلنگه این فرآورده های حصیری عرضه می شود.ذ

خرسک بافی

نوعی بافت فرش که دارای پرزهای بلند و درشتی است و با استفاده از پشم طبیعی با رنگ های طبیعی بافته می شود خرسک نام دارد. در این نوع فرش پود رو کاربردی ندارد و تار و پود آن از پشم است. نخ هایی که در این فرش به کار رفته است غالباً هندسی می باشد.

درتوجان از مناطقی است که خرسک بافی در آن رایج است، ناگفته نماند این محصول در گذشته به عنوان روانداز کاربرد داشت اما در حال حاضر به عنوان پادری از آن استفاده می شود.

سواس بافی

نوعی پاپوش که دارای یک کفی و دو بند روی پا که از وسط دو انگشت گذشته و یک بند در عقب می باشد سواس نام دارد که با الیاف خرما بافته میشود که در بشاگرد و فین با برگ داز ساخته می شد و نوع زنانه و مردانه آن متفاوت است. در بافت این پاپوش تبحر خاصی نیاز است.

سوزن دوزی

یکی دیگر از انواع رودوزی ها که از صنایع دستی معروف بشاگرد استان هرمزگان می باشد سوزن دوزی نام دارد و به روش زنان بلوچ انجام میشود. جالب است بدانید که سوزن دوزی از مهم ترین شیوه های تزیین لباس به شمار می رود که با کوک بخیه های رنگی روی بخش هایی از پارچه لباس انجام می شود بدین گونه طرح های فوق العاده ای روی لباس به نمایش در می آید.

شیریکی پیچ

نوعی بافت که از لحاظ فنی مابین قالی و گلیم قرار دارد به شیریکی پیچ معروف است جالبست بدانید که بافت آن شبیه قالی و دار آن به گلیم شباهت دارد. مواد اصلی که در آن به کار می رود پشم است و پود آن از نخ پشمی و نخ ابریشمی میباشد.

تنوع بسیار بالایی در نقش های شیریکی پیچ وجود دارد چرا که ترکیب بندی ها و رنگ ها اندیشه و احساسات بافنده را بیان می کند و این تاثیر گذار از محیط و طبیعت می باشد. ناگفته نماند که از این محصول به عنوان زیر انداز استفاده می شود.

خوس دوزی

خوس دوزی همان هنر سوزن دوزی روی مخمل یا تور است که با نخ نقده یا خوس که یک نوع نخ پلاستیکی به شمار می رود و در رنگ های مختلف است و در تزیین روسری، پرده، لباس های محلی، روتختی، رومیزی و چادرهای توری کاربرد دارد.

در خوس دوزی نقشه هایی همچون ستارگان شش پر، هشت پر و دوازده پر اجرا می شود. معمولاً این نوع سوزن دوزی پشت و روی پارچه به طور یکنواخت می باشد و بازتاب منحصر به فردی از خود به نمایش می گذارد.

چادرشب بافی

از دیگر صنایع دستی و اصیل استان هرمزگان چادرشب بافی می باشد که در گذشته با استفاده از پشم گوسفند، پنبه، کرک شتر ساخته می شود اما امروزه با الیاف مصنوعی تولید می شود. به دلیل اینکه این محصول را در شب به عنوان روانداز به کار می برند چادرشب نام گرفته است. از انواع معروف چادرشب می توان به دوگردی و کلندری اشاره کرد.

برقع

برقع از جمله وسایل پوششی و زینتی زنان هرمزگان، کرانه های دریای عمان و جزایر خلیج فارس به شمار می رود. این محصول در استان هرمزگان و خطه ی ساحلی بلوچستان به «برکه» در حوزه بندر لنگه به «بتوله» و در جایی از لارستان به «تبیله» مشهور است.

اوج استفاده از آن متعلق به زمان پرتغالی ها میباشد و اینطور به نظر می رسد که بیشتر به علت وجود سربازهای پرتغالی در سطح روستاها رایج بوده است.

گلابتون دوزی

هنر گلابتون دوزی متعلق به دوره هخامنشیان می باشد که از مهمترین و معروفترین رشته های صنایع دستی استان هرمزگان به شمار می رود و به عنوان اجزای اصلی پوشش بومی زنان و دختران محسوب می شود.

این هنر نوعی رودوزی سنتی است که جنبه تزیینی داشته و در گذشته از نخ های ابریشمی با روکش طلا یا نقره روی پارچه های مخمل، کرباس، ماهوت، پشم و… کار می شود. اما امروزه با نخ طبیعی گلابتون که روکش فلزی سفید و زردی دارد روی لباس، آستین، لبه آستین، پیراهن و یقه دوخته می شود.

چنته بافی

چنته به نوعی ساک، کیسه و توبره اطلاق می شود که معمولاً در نگهداری قاشق، قرآن، سوزن، آینه، شانه، لوازم خیاطی و حمل غذا مورد استفاده قرار می گیرد. نقش هایی که در این هنر اجرا می شود بیشتر هندسی و ذهنی است. چنته با استفاده از دارهای زمینی، توسط زنان هنرمند هرمزگانی ساخته می شود.

صنایع دستی دریایی

هرسال در مواقع جزر و مد دریا، مقدار قابل توجهی از انواع حلزون ها، صدف ها و بقایای آب زیاد خلیج فارس در سواحل جزایر متعدد این خلیج انباشته می شود که توسط اهالی این منطقه جمع آوری شده و توسط افراد هنرمند و خوش ذوق مجسمه ها، تابلوها و اشیا گوناگون تزیینی ساخته می شود. ناگفته نماند در ساخت این مواد اولیه مصرفی برای اتصال آنها از چسب بی رنگ استفاده می شود.

بادله دوزی

یکی از رودوزی های سنتی و صنایع دستی هرمزگان بادله دوزی نام دارد که در لغت نامه به معنای یراق بادله به جامه دوختن یا یراق دار کردن جامه اطلاق می شود.

نواری که با پهنای ۱۵ سانتی متری از به هم پیوستن چندین نوع زری با هم به طوری که زری بزرگ در وسط زری های کوچک در اطراف باشد تهیه می شود. از این هنر معمولا در تزیین کردن لبه شلوارهای زنانه استفاده می کنند.

گرگور بافی

گرگور دست بافته ای از جنس سیم فلزی می باشد که بافت آن در بعضی از مناطق استان از جمله روستای گشه از توابع شهرستان بندر لنگه و شهرستان قشم رایج است. جالب است بدانید در قشم به « گل گیر» معروف است. گرچه امروزه کمتر از این نوع تور ها می بافند اما همچنان برخی از صیادان بافت گرگور به بافندگان سفارش داده می شود.

سفالگری

در صنعت دست ساز بشر پس از سبدبافی، کهن ترین صنایع دستی سفالگری می باشد که قدمت آن به ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد برمی گردد. ظروف سفالی، سر قلیان، مجسمه های سفالی، قلیان و کوزه های آبخوری بی نظیری که در این منطقه توسط هنرمندان تولید می شوند معروف به «جهله» هستند.

کلاه دوزی

در بین ساکنان عرب زبان هرمزگان، هنری به نام کلاه دوزی رایج است که در آن با استفاده از قالبی ویژه ای پارچه ها را آغشته به نشاسته می کنند و سپس با نخ سفید ابریشمی، با گل های مختلف در فاصله های معین پارچه را با ابزاری خارمانند سوراخ کرده و اطراف آن را با ظرافت می دوزند و بعد برای هر طرح و نقشی که خلق کرده اند اسمی برمی گزینند. همه گونه های کلاه «کلاه نجومی» نام دارد و بهترین نوع گونه کلاه با نام «مرغ شاه» معروف است.