چگونه با رفتارهای ناهنجار در سالمندان برخورد کنیم؟

چگونگی و طرز برخورد با برخی رفتارهای ناهنجار در سالمندان

سالمندان برکت خانه هستند احترام به سالمندان هم در آموزه های دینی وهم در آموزه های اخلاقی دارای اهمیت فراوانی است . دوره سالمندی سرشار از انواع احساس کمبودهایی مانند از دست دادن همسر، دوستان و نزدیکان، عدم استقلال مالی و نارسایی های جسمانی است. بروز این مشکلات ومشکلات دیگر باعث می شود سالمندان ، رفتارهای ناهنجاری از خود بروز دهند که ما باید با چگونگی و طرز برخورد با برخی رفتارهای ناهنجار در سالمندان آشناییت داشته باشیم.

روش برخورد با برخی رفتار های ناهنجار سالمندان

سالمندان، برکت خانه و خانواده هستند. وجود آن ها مایه امید و دعای خیرشان، توشه زندگی ماست. تا هستند باید قدرشان را بدانیم. روزی که در بین ما نباشند، حسرت و دریغ تا آخر عمر گریبانگیرمان خواهد بود. ما باید مطمئن باشیم هر چقدر به آن ها احترام بگذاریم، به اجر، قرب و ارزش خود می افزاییم. امروز به چند نکته در تعامل با سالمندان و بیان چند راهکار در مواجهه با برخی رفتار های ناهنجار آن ها می پردازیم.
۳ نکته طلایی
قدیمی ها نسبت به حفظ حرمت و احترام بزرگ تر ها بسیار حساس و مقید بودند و همواره این ضرب المثل را زمزمه می کردند:«به هر دست بدهی با همان دست می گیری». آن ها بسیار معتقد بودند نتیجه اعمال و رفتارهایشان را به ویژه در شیوه رفتار با والدین شان خواهند دید. شاید شما هم کسانی را دیده اید که متأسفانه با والدین خود رفتار مناسبی نداشته اند و وقتی خودشان به سنین سالمندی رسیده اند، همان برخورد ها را از سوی فرزندانشان مشاهده کرده اند. بنابراین بسیار مهم است که بدانیم عمر ما هم به سرعت برق و باد می گذرد و جوانی ما هم جاودانه نخواهد ماند و اگر به سنین سالمندی برسیم، انتظار داریم فرزندانمان حرمتمان را حفظ کنند. یادمان باشد به هر دست بدهیم با همان دست می گیریم.
پدر و مادر سالمندی که امروز از انجام برخی کار های عادی ناتوان است یا آن ها را به کندی و با سختی انجام می دهد، روزی جوان بوده است و کارهایش را با سرعت، به تنهایی و هر گونه که دوست داشته، انجام می داده و از استقلال و اقتدار برخوردار بوده است، پس با غرولند کردن، چشم غره رفتن و خدای ناکرده ابراز بی حوصلگی و برخورد پرخاشگرانه ناتوانی آن ها را به رخشان نکشیم که اگر آهی از دل سوخته و شکسته آن ها برآید، بدون هیچ تردیدی روزگارمان سیاه خواهد شد حتی اگر سال ها بگذرد.

آیا طرز برخورد با رفتارهای ناهنجار در سالمندان را می دانید؟

گاهی سالمندان با رفتار هایی ما را عصبی و ناراحت می کنند. حتی گاهی از برخی رفتار های آن ها به لجبازی تعبیر می کنیم یا اذیت کردن و مانند این تعابیر. گاهی این رفتار ها ناشی از علت خاصی است؛ ممکن است نوعی اعتراض را نشان می دهند و گاهی ممکن است به دلیل وجود اختلال یا عوارض افزایش سن باشد که می توان با پزشکان و روان شناسان مشورت کرد و (در صورت امکان) با رفع علت رفتار، عوارض و آثار آن را کاهش داد؛ ولی به طور کلی باید همواره به خاطر داشته باشیم خداوند ناظر رفتار و اعمال ماست و شاید در حال گذراندن مرحله ای از امتحان الهی هستیم. خوب است برای افزایش صبر و حوصله مان چند کار را انجام بدهیم:
همواره خوبی ها، از خود گذشتگی ها، همراهی ها و سختی هایی را که آن ها برای حمایت از ما متحمل شده اند به خاطر بیاوریم.
دعا کنیم و از خداوند بخواهیم به ما سعه صدر عطا کند تا هم توفیق خدمت به آنها را داشته باشیم هم نسبت به آن ها سخت نگیریم همان گونه که آن ها در زمان ناتوانی های ما به وقت کودکی بر ما سخت نگرفتند.
در طول روز و هفته وقت هایی را به آن ها اختصاص بدهیم و به طور ویژه خدماتی را برایشان انجام بدهیم که دوست دارند و از آن لذت می برند، با این کار به افزایش پذیرش، محبت و مودت بین قلب خودمان و قلب آن ها کمک کنیم.
و اما گاهی سالمندان رفتار های ناهنجاری نشان می دهند که چگونگی رفتار و برخورد مناسب با آن ها بسیار مهم است. به گزارش «پا به سن» در ادامه به برخی از این موارد اشاره می شود:
حمام نکردن
علل احتمالی: شرم و نیاز به حفظ حریم خصوصی، نداشتن علاقه به کمک خواستن در حمام کردن، ناراحت کننده بودن شست و شو (آب بیش از حد سرد یا ترس از آب)، احساس ناامنی (ترس از لیزخوردن)، داشتن تجربه تلخ قبلی، زوال عقل که شخص نسبت به نیاز به رعایت بهداشت عمومی فراموشکار می شود.
چه کار باید کرد؟
سوال کردن با روشی دوستانه:چرا نه؟ این باعث می شود بتوانید روش کمک کردن به او را کشف کنید، آیا ترس از لیزخوردن داری؟ آب بیش از حد گرم یا سرد است؟ آیا فراموش می کنی که باید حمام کنی؟
مطمئن شوید حمام کردن برایش راحت است. حمام را ایمن تر و گرما و سرمای آن را بررسی کنید، می توانید از صندلی حمام نیز استفاده کنید.
تا آن جا که امکان دارد حریم خصوصی اش را حفظ کنید. اگر راحت تر است اجازه دهید تا حدی در حمام پوشش وی حفظ شود.
اجازه دهید بر روند حمام کردن کنترل داشته باشد. مانند یک کودک با او برخورد نکنید.
استفاده نکردن از عصا
علل احتمالی:معمولا افراد مسن وقتی از عصا استفاده می کنند احساس پیری و از کارافتادگی و ناتوانی می کنند.

استفاده نکردن از عصا یکی از رفتارهای ناهنجار در سالمندان است.

چه کار باید کرد؟
از همسن و سالانش کمک بخواهید. این کار در هر سنی راهگشاست! سعی کنید او را متوجه این نکته کنید که استفاده از عصا بسیار رایج تر از آن چیزی است که فکر می کند، مثلا می توانید ترتیب ملاقات با فرد همسن و سالش را بدهید که بسیار شیک پوش، فعال و محترم است و در عین حال از عصا نیز استفاده می کند. تماشای فیلم ها نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد، چون در فیلم ها نیز بازیگر ها گاهی از عصا استفاده می کنند و در برخی کشور ها بسیار رایج است.
درباره مزایای عصا با او صحبت کنید. یادآوری کنید که استفاده از عصا باعث می شود راحت تر بتواند فعالیت هایش را انجام دهد و در حرکت کردن بسیار کمک کننده است. همچنین عصا باعث کاهش احتمال لیز خوردن و سقوط و بروز آسیب های جدی می شود.
مدل های مختلف عصا را به فرد سالمند نشان دهید. بسیاری از مردان عصای چوبی شیک را به مدل آلومینیمی ترجیح می دهند.
با او کنار بیایید. ممکن است فرد سالمند خانواده فقط در شرایط خاصی مثل خرید کردن بخواهد از عصا استفاده کند، در بقیه مواقع، هنگام راه رفتن به او کمک کنید و دستش را بگیرید.
عصا را بدون هیچ حرفی در اختیارش قرار دهید. مثلا نگویید:«عصایت را بگیر» بلکه فقط آن را برایش فراهم کنید.
عوض نکردن لباس ها
علل احتمالی: بی تفاوتی، بی علاقگی، افسردگی، زوال عقل
چه کار باید کرد؟
از خود سوال کنید که مشکل واقعی چیست؟ آیا لباس هاست یا حساسیت شما؟ اگر با شستن لباس های مورد علاقه اش به طور منظم، موافق است و دوست دارد آن ها را بپوشد، مسئله متفاوت است با وقتی که لباس ها کثیف است اما توجهی به عوض کردن آن ها ندارد.
هنگامی که به حمام می رود، به سرعت لباس های کثیف را داخل ماشین لباسشویی قرار دهید و آن ها را بشویید.
اگر او لباس های خاصی را بیشتر دوست دارد، تعداد بیشتری از آن نوع لباس تهیه و بقیه لباس ها را از کمد لباسش خارج کنید.
توجه کنید که پوشیدن یک لباس بار ها و بار ها، از نشانه های مشکوک ابتلا به آلزایمر، از دست دادن حافظه و اختلال در مهارت های تصمیم گیری است.

احترام به سالمندان (سیره ی ائمه )

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرماید:«وجود پیران سالخورده باعث برکت و افزایش رحمت و نعمتهای الهی است.» آرامش والدین سالمند زیر یک سقف سالمندان با عمری تلاش و تجربه به مرحله ای رسیده اند که نیازمند احترام و محبت هستند.
تکریم آنها مصداق تعظیم شعائر اسلامی و موجب تحکیم ارزش ها و روابط اجتماعی است. یعنی درست همانطور که فرزندان در سطوح مختلف سنی نیازهای روحی متفاوتی دارند و والدین و مربیان در راستای تربیت و باروری استعدادهای آنها باید از شیوه های رفتاری صحیح استفاده کنند، بزرگسالان نیز نیازمند قدردانی و سپاسگزاری از زحمات گذشته خود از سوی فرزندان اطرافیان می باشند.
در مکتب اسلام، سالخوردگان و سالمندان از موقعیت و جایگاه ویژه ای برخوردارندچنانکه در روایات ما آمده است:۱) در مورد ارزش معنوی ـ اجتماعی آنان :رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرماید:«وجود پیران سالخورده باعث برکت و افزایش رحمت و نعمتهای الهی است.»(نهج الفصاحه،ص۲۲۲،کلمه ی ۱۱۱۰) ۲) در مورد چگونگی رفتار با آنان:الف :پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می فرمایند:«إنَّ مِن إجلالِی تَوقِیرَ الشَّیخِ مِن اُمَّتی؛ احترام به سالخورده امّت من، احترام نهادن به من است.»(منتخب میزان الحکمه) ب:در جایی دیگر می فرمایند(صلی الله علیه و آله):«إنَّ مِن تَعظیمِ جَلالِ‏اللّه عز و جل کَرامَهَ ذی الشَّیبهِ ، وحامِلِ القُرآنِ ، والإمامِ العادِلِ ؛ احترام نـهادن بـه ریـش سـفید و قـرآن دان و پیشوای دادگر ، بزرگداشت جلال و شکوه خداوند عز و جل است.»(منتخب میزان الحکمه،ح ۳۸۴) ج:حضرت می فرمایند(صلی الله علیه و آله):«من اجلال الله اجلال ذی شیبه المسلم؛ بزرگداشت و گرامیداشت سالخورده مسلمان، بزرگداشت خداست»(کافی،ج۲،ص۱۶۵)
د:امام صادق (علیه‏السلام) می فرمایند :«َظِّمُوا کِبارَکُم وصِلُوا أرحامَکُم؛ بزرگسالان خود را احترام کنید و صله ارحام به جای آورید .