پلاسمای بیماران مبتلا به کرونا، چند؟

ایسنا:پیمان عشقی درباره حواشی که اخیرا با عنوان پلاسما فروشی مطرح شده است، می گوید:از آنجایی که مخاطب رسانه های عمومی با مخاطبین رسانه های علمی متفاوتند و من هم فردی آکادمیک بوده و هستم و زیاد در جایگاه هایی که مخاطبین عمومی داشته باشم، قرار نداشتم، در نتیجه تمایل زیادی به صحبت در رسانه های عمومی ندارم، اما برخی ها سابقه بیشتری در مخاطب قرار دادن مردم دارند و یا به این کار علاقه دارند. به هر حال در چند ماهی که در جایگاه مدیرعامل سازمان انتقال خون هستم، از دوستان یاد گرفتم که چگونه باید با مردم صحبت کنم. البته برخی دوستانی که مباحث علمی و فنی را در رسانه های عمومی مطرح می کنند هنرشان در این است که اصطلاحات را با یکدیگر خَلط کرده و مردم را به سمت مسائلی می کشانند که برایشان جذاب باشد؛ مسائلی مانند خرید، فروش، عدالت اجتماعی، پول، فقر و…، اصطلاحات عوام فریبانه و مردم طلبانه. امیدوارم من ضمن صحبت با مردم، وارد این حیطه نشوم. 

وی ادامه می دهد:من از برخی افرادی که خودشان مسئول و مجری بودند و افراد فنی هستند، تعجب می کنم که چرا وارد این قضایا می شوند. شاید وقت آزادی پیدا کردند، اما من در حال حاضر وقت آزاد زیادی ندارم. 

جمع آوری پلاسما به روش بازیافتی، بدون یک ریال “پول” 

عشقی با اشاره به فرآیند جمع آوری پلاسما در کشور، اظهار می کند:پلاسما زردابه خون است. ما می توانیم به سه شکل پلاسما را جمع آوری کنیم. باید توجه کرد که خون شامل سه قسمت گلبول قرمز، پلاکت و پلاسما است. حال اولین نوع جمع آوری پلاسما، پلاسمایی است که از طریق اهدای خون گرفته می شود. این نوع جمع آوری پلاسما، همان روشی است که مردم ما سال های سال است که به آن عادت دارند و اهدای خون می کنند. آن هم به صورت ۱۰۰ درصد داوطلبانه و بدون چشمداشت. از این خون اهدایی، پلاسما هم جدا می شود که ما نام این نوع از جمع آوری پلاسما را “پلاسمای بازیافتی” می گذاریم. به این صورت که مردم اهدای خون کردند و پلاسما از خون جدا می شود. در این میان یک ریال هم میان کسی رد و بدل نشده و به صورت کاملا داوطلبانه است. 

وجود سالانه حدود ۲۰۰ هزار لیتر پلاسمای بازیافتی مازاد در کشور 

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه پلاسمایی که از خون جدا می کنند، کمتر از اجزای دیگر خون مورد استفاده قرار می گیرد، می گوید:بر این اساس گفته می شود که پلاسما یک سوم پلاکت و گلبول قرمز مصرف می شود و مصارف آن روزبروز هم در حال کاهش است. حال ممکن است در برهه هایی جامعه دچار کمبود خون شود، اما پلاسمای بازیافتی دچار کمبود نمی شود و حتی مازاد هم دارد. باید توجه کرد که سالانه تقریبا حدود ۲۰۰ هزار لیتر پلاسمای بازیافتی مازاد داریم. این موضوع از گذشته هم وجود داشته، اما در آن زمان این پلاسمای بازیافتی مازاد را به نحوی امحاء می کردند. اکنون حدود ۱۵ الی ۱۶ سالی است که دیگر پلاسمای مازاد بازیافتی را دور نمی ریزند، بلکه پلاسمای ما آنقدر پلاسمای سالمی است که بر اساس نظارت مراجع معتبر مستقل ونیز کمپانی های بین المللی، تعداد زیادی از مراکز اهدای خون کشور مورد تایید بین المللی قرار گرفته و اعلام کردند که هر پلاسمایی که در این مراکز از خون جدا می شود، دور نریزید، بلکه آن ها را به کمپانی ها ارائه دهید تا از آن ها داروی مشتق از پلاسما تولید کرده و سپس به خودتان برگردانیم. بر این اساس کمپانی های دنیا پلاسمایی را که ما در گذشته امحاء می کردیم، دریافت می کنند و آن ها را به داروهای مشتق از پلاسما اعم از فاکتور هشت، فاکتور ۹، آلبومین و IVIG تبدیل کرده و به ما برمی گردانند. 

عشقی ادامه می دهد:در این میان ارزش افزوده برای پلاسما ایجاد می شود و از آنجایی که ماده اولیه این داروها یا همان پلاسما را خودمان از بازیافت مازاد نیاز مصرفی خود تامین کرده ایم، با هزینه و قیمت کمتری داروها را به ما ارائه می دهند. بنابراین این یک نوع از روش های جمع آوری پلاسما است و هیچکس هم نمی تواند ایرادی برای آن بگیرد. در دنیا هم کشورمان را تشویق کردند که تا حدی توانستیم استانداردهای پلاسما را افزایش دهیم که کمپانی های اروپایی پلاسمای مازاد مصرف ایرانی را قبول می کنند. زیرا به هر حال دارو تحت لیسانس این کمپانی ها تولید می شود و کیفیت و سلامت پلاسما برایشان حائز اهمیت است. 

نیاز سالانه ایران به پلاسما برای تولید داروهای مشتق از پلاسما چقدر است؟ 

وی اظهار می کند:. باید توجه کرد که در دنیا آنقدر نیاز به داروهای مشتق از پلاسما زیاد است که تنها با پلاسمای بازیافتی تامین نمی شود. در حال حاضر تخمین زدند که در ایران سالانه بین ۸۰۰ هزار لیتر تا یک میلیون و حتی بر اساس یک تخمین، یک میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر پلاسما مورد نیاز است تا بتوانیم داروهای مورد نیاز بیماران را تامین کنیم. 

یک تجارت انسانی 

عشقی با بیان اینکه در حال حاضر سازمان انتقال خون ۲۰۰ هزار لیتر از پلاسمای مورد نیاز برای تامین دارو در کشور را با روش بازیافتی تولید می کند، می گوید:این درحالیست که پلاسمای بازیافتی برای تامین بازار دارویی کشور کفایت نمی کند. در نتیجه باید پلاسمای مورد نیاز به روش تولیدی نیز تامین شود. در عین حال باید با صراحت هم به اهداکننده گفته شود که این پلاسما تنها برای تولید دارو مورد استفاده قرار می گیرد. دهنده پلاسما باید بداند که پلاسمای اهدایی اش به عنوان مواد اولیه برای تولید یک دارو استفاده می شود، نه برای تزریق مستقیم به بیماران نیازمند. ما پلاسما را برای کمپانی های تولید داروهای مشتق از پلاسما ارسال می کنیم، آن ها داروهای مشتق از پلاسما تولید کرده و با دریافت هزینه پالایش، داروها را برایمان ارسال می کنند؛ چراکه برای ماده اولیه ما ارزش افزوده ایجاد کرده اند و پلاسمای مان را به دارو تبدیل کرده اند، اما این هزینه نسبت به زمانی که بخواهیم بدون ارسال پلاسما دارو بخریم، ارزان تر است. 

تفاوت پلاسمای بازیافتی با تولیدی 

عشقی با اشاره به تفاوت پلاسمای تولیدی با پلاسمای بازیافتی، تاکید می کند:باید توجه کرد که پلاسمای تولیدی را برخلاف پلاسمای بازیافتی از طریق دستگاه مستقیما از بدن فرد گرفته می شود. همچنین در روش جمع آوری پلاسما به روش تولیدی فرد می تواند، ۲۴ بار در سال پلاسما اهدا کند. از سوی دیگر در اهدای پلاسما به روش تولیدی فرد باید زمان بیشتری را نسبت به اهدای خون صرف کند؛ به طوری که اگر اهدای خون ۲۰ دقیقه طول می کشد، در اهدای پلاسما فرد باید حداقل ۴۵ دقیقه تا یک ساعت زیر دستگاه باشد. در عین حال کیسه پلاسمای تولیدی با پلاسمایی که به روش بازیافتی و از طریق اهدای خون جمع آوری می شود، متفاوت است؛ به طوری که در روش بازیافتی کیسه پلاسما بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ سی سی ظرفیت دارد، اما در روش تولیدی کیسه بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ سی سی ظرفیت دارد و شکل و لوله های خروجی این دو کیسه نیز باهم متفاوت است؛ چراکه در پلاسمای تولیدی یا همان پلاسما فرزیس، هدف فقط تولید دارو است. در حالی که در پلاسمای بازیافتی هدف اصالتا مصرف بیماران است. 

وی می افزاید:در عین حال تاکید می کنم که در روش جمع آوری پلاسمای تولیدی حتما باید برای اهداکننده توضیح داده شود که پلاسمایش برای تولید دارو مورد استفاده قرار می گیرد. اهداکننده باید بداند در قبال وقت بیشتر و مراجعات مکرری که دارد پلاسمایش مستقیما برای بیمار استفاده نمی شود، بلکه طی فرآیندی به کمپانی های خارج از کشور ارسال شده و تبدیل به دارو می شود و سپس به کشور بازمی گردد. در این میان در تجارتی با اهداف انسانی پول هایی هم رد و بدل می شود. 

چرا در جمع آوری پلاسمای تولیدی به اهداکنندگان “پول” می دهند؟ 

وی می افزاید:باید توجه کرد که جمع آوری پلاسما به روش تولیدی، می تواند به صورت داوطلبانه انجام شود. به طوری که فرد اعلام کند که من نذر کرده ام که برای تولید ملی سالی ۲۴ بار مراجعه کنم، هربار یک ساعت وقت بگذارم و پلاسما اهدا کنم که بسیار عالی است، اما گاهی هم یک نفر می گوید من ۲۴ بار در سال با وسایل حمل و نقل عمومی به مراکز اهدای پلاسما مراجعه کنم و یک ساعت وقت بگذارم، حداقل وقت مرا جبران کنید و پول رفت وآمد مرا بدهید. در جمع آوری پلاسمای تولیدی، هم روش داوطلبانه و هم روش غیر داوطلبانه در دنیا وجود دارد. حال باید پرسید چند نفر از اهداکنندگانی که به مراکز جمع آوری پلاسما به روش تولیدی، مراجعه می کنند، می خواهند به صورت داوطلبانه پلاسما اهدا کنند و چه تعدادی در قبال جبران هزینه هایشان این اقدام را انجام می دهند؟. نسبت این موضوع در دنیا در یک تخمین ساده و تقریبی حداقل یک به ۱۰ است. معمولا تمام کشورهای دنیا هزینه وقت و رفت و آمد اهداکننده پلاسما را در روش تولیدی برای تولید دارو به طریقی جبران می کنند؛ در حدی که فرد اهداکننده انگیزه پیدا کند که ۲۴ بار در سال مراجعه کرده و هر بار یک ساعت زیر دستگاه نشسته و پلاسما اهدا کند. 

پلاسمای ویژه! 

مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران با اشاره به سومین نوع پلاسما نیز می گوید:پلاسمای نوع سوم را اصطلاحا پلاسمای هایپر ایمیون می گویند که به نوعی پلاسمای ویژه یا پُرپادتن است. این نوع پلاسما بسیار ویژه بوده و غالبا برای تولید پادتن های تغلیظ شده استفاده می شود و برای تزریق مستقیم به بیماران به کار نمی روند. هرچند روش جداسازی پلاسما با پلاسمای تولیدی (نوع دوم فوق الذکر) تفاوتی نمی کند و با دستگاه پلاسمافرزیس انجام می شود، ولی اهداکنندگان این نوع پلاسما، شامل همه افراد نرمال جامعه نمی شود، بلکه نادر بوده و تعدادشان کم است. به نوعی پلاسمای تولیدی افراد خاص، ویژه و نادر است. بسیاری از این افراد یا بر اساس مداخله و تزریق آنتی ژن، یا بیماری ناخواسته، یا تزریق واکسن، پلاسمایشان پرپادتن بوده و بدن شان بر علیه آن بیماری یا آنتی ژن، پادتن تولید کرده است. به عنوان مثال، سرم ضدهاری با همین روش تولید می شود. همچنین سرم هپاتیت B، سرم ضد کزاز و… نیز به همین صورت تولید می شوند. از طرفی گاهی مداخلاتی مانند تزریق واکسن به آنها، به یک بار محدود نمی شود. به عنوان مثال ممکن است قرار باشد که فرد مبتلا به هپاتیت B هر چند سال یکبار، واکسن تزریق کند تا تیتر آنتی بادی بدنش افزایش یابد. 

عشقی ادامه می دهد:در این بخش نیز معمولا به افراد پرپادتنی که برای اهدای پلاسمایشان مراجعه می کنند، میزان کمی برای جبران هزینه های رفت و آمدشان ارائه می شود. این امر در همه دنیا و در سازمان انتقال خون ایران از بدو تاسیس تاکنون سابقه داشته و حتی در اساسنامه سازمان هم پیش بینی شده است. باید توجه کرد که اهدای داوطلبانه این نوع پلاسما در برابر اهدای غیرداوطلبانه آن بسیار ناچیز است. حال ممکن است فردی هم بگوید من نذر کردم و این اقدام را به صورت داوطلبانه انجام می دهم، اما این افراد بسیار کم هستند. 

پلاسمای کوویدی ها 

وی با بیان اینکه بیماری کووید-۱۹ نوع چهارم پلاسما را ایجاد کرد، اظهار می کند:پیش از بروز و شیوع بیماری کووید-۱۹ در ایران، همه ما می دانستیم که یکی از روش های درمانی آن می تواند پلاسما درمانی باشد. چینی ها این اقدام را زودتر آغاز کرده بودند. همه می دانستیم که ۱۰۰ سال است که چیزی به نام پلاسمادرمانی وجود دارد. همین آقایان که امروز انتقاد می کنند، از اوایلی که کرونا وارد کشور شد، می گفتند چرا پلاسما درمانی نمی کنید؟. انگار که یک خروار پلاسما دم دست ماست و ما از آن استفاده نمی کنیم!. باید پرسید این پلاسما را از چه افرادی باید دریافت کنیم؟ از افرادی که به کرونا مبتلا شده و بهبود یافته اند. بر همین اساس در هفته سوم بحران کووید-۱۹ در کشور ما کارآزمایی بالینی پلاسما را با همکاری سازمان انتقال خون ایران و انجمن خون و سرطان کودکان و در ابتدا در بیمارستان بقیه الله تهران آغاز کردیم. 

عشقی ادامه می دهد:البته تمایلی نداشتم که سازمان انتقال خون مستقیما وارد اسم کووید-۱۹ شود. زیرا دچار کاهش اهدای خون شده بودیم و اگر اعلام می کردند که انتقال خون، خون کوویدی جمع آوری می کند، با کاهش اهدای خون مواجه می شدیم. در نتیجه بخش خصوصی کمک کرد. کمک بخش خصوصی در چنین طرح هایی اقدامی مرسوم است. تمام دنیا می دانند که گاهی بخش خصوصی اسپانسر یک طرح تحقیقاتی می شود. بخش خصوصی هم بدون شرط و درخواست با ما همکاری کرد. البته در نهایت سازمان انتقال خون هم با توجه به نیاز زیاد بیماران به پلاسما، وارد کار شد. 

وی تاکید می کند:بنابراین پلاسمای نوع چهارم پلاسمای بسیار ویژه کووید-۱۹ است. هرچند که این نوع پلاسما، پلاسمای افراد پرپادتن است، اما فعلا فقط برای مصرف مستقیم در بیماران استفاده می شود و دارویی از آن تولید نمی شود. زیرا هنوز کووید-۱۹ را کسی نشناخته، چه برسد به اینکه بتوانند از پلاسمای آن دارو تولید کنند. بنابراین پلاسمای کووید-۱۹، نه تنها پلاسمای افراد پرپادتن است، بلکه فعلا برای تولید دارو هم مورد استفاده قرار نمی گیرد و به صورت مستقیم برای بیماران مورد استفاده قرار می گیرد و اصولا کیسه مصرفی و روش آماده سازی آن با پلاسمای تولیدی نوع دوم و سوم متفاوت است. 

مدیرعامل سازمان انتقال خون می افزاید:حال چرا سازمان انتقال خون وارد این موضوع شد و پرسنل ما در شرایطی که احتمال انتقال بیماری وجود داشت، برای پلاسماگیری به بیمارستان ها می رفتند؟؛ چراکه بتوانند سریعا پلاسمای افراد بهبودیافته را به بیماران تزریق کنند. باید توجه کرد که پلاسمای کرونایی ها با روش پلاسما فرزیس، اما در کیسه مشابه پلاسمای بازیافتی می گرفتیم که کاری بسیار دشوار است. آقایانی که ادعا می کنند که از همه چیز خبر دارند، حتی فرق این دو کیسه را نمی دانند. انجام این اقدامات راحت نیست، آن هم در شرایط بحران؛ نبود ارز و در شرایطی که انبارهایمان داشت خالی می شد، اما این اقدامات را انجام دادیم و پلاسمای بهبودیافتگان کرونا را دریافت کردیم. 

جمع آوری پلاسمای کرونایی های بهبودیافته؛ ابتکاری ماجراجویانه 

عشقی با بیان اینکه پلاسمای بهبودیافتگان کرونا، بسیار ویژه محسوب می شود، می گوید:فعلا باید پلاسمای بهبودیافتگان کرونایی را برای بیماران مصرف کرد و نمی توان آن را برای تولید دارو به کمپانی ها ارسال کرد. زیرا هنوز مجوز تولید دارو ندارند و وقتی مجوز تولید نداشته باشد، حتی نمی توانیم یک قطره پلاسما به آن ها ارائه دهیم. در عین حال اصلا نیت مان نبوده که این پلاسماها را به کمپانی های تولید دارو ارسال کنیم که اگر این نیت را داشتیم، پلاسمای بهبودیافتگان کرونایی را با صرف هزینه بیشتر در کیسه های پلاسمای بازیافتی جمع آوری نمی کردیم. ما برای مصرف بیماران کرونایی، پلاسمای بهبودیافتگان کووید-۱۹ را دریافت کردیم. حال اینکه چگونه در شرایط بسته بودن مرزها، این پلاسماها را جمع آوری کردیم، نوآوری پر ماجرایی دارد. باید توجه کرد ویژگی مهم این نوع پلاسما، این است که این افراد در بازه زمانی کوتاهی می توانند به ما کمک کنند. کسی که اول اردیبهشت ماه بهبود یافته نهایتا تا اول مرداد ماه شاید بتواند پلاسما پرپادتن اهدا کند و طبق مقالات منتشر شده تیتر آنتی بادی در فرد بعد از مدتی کاهش می یابد. نکته مهم بعدی این است که چون ما این پلاسما را برای مصرف مستقیم در بیمار تهیه می کنیم نمی توانیم از برخی بهبود یافتگان سالم مانند خانم هایی که سابقه بارداری دارند پلاسما بگیریم و این جامعه اهدا کنندگان ما را محدودتر می کرد. 

وی تصریح می کند:حال آقایانی که خود از این ویژگی ها و محدودیت ها قاعدتا اطلاع دارند یا این ادعای کارشناسی را می کنند، به جای اینکه بگویند دست تان درد نکند، از صبح تا شب در فضای مجازی این موضوع را زیر سوال می برند. باید توجه کرد که به افراد محدودی بین ۱۸ تا ۶۰ سال، بدون سابقه بیماری یا حتی بارداری قبلی، که تازه از کرونا نجات یافته اند و حتی ممکن است از محیط بیمارستان و انتقال خون و … وحشت داشته باشند، می گوییم بیا و پلاسما اهدا کن. حال نمی توانیم به او بگوییم که خودت با مترو رفت و آمد کن. آقایان صدایشان از جای گرم بلند می شود. برایشان فرقی ندارد که مردم چگونه این اقدام را انجام دهند؟ فرد بهبود یافته ای که می خواهد به ما کمک کند و پلاسمایش را اهدا کند، نباید با تاکسی اینترنتی یا آژانس رفت وآمد کند؟. آیا در ۵۰ سال مدیریت انتقال خون برای پلاسمای هایپر ایمیون و ویژه غیر از این رفتار می شده است؟. از طرف دیگر ما که این پلاسما را برای تولید دارو نفرستاده ایم، بلکه برای نجات جان هموطنان مان مصرف می کنیم و هنوز هم کمبود داریم. بالاخره باید به این فرد تشویقی بدهیم که بتواند برای اهدای پلاسما مراجعه کند. حال منی که دارم این پول را برای جبران وقت و هزینه این فرد می پردازم، باید مورد اتهام قرار بگیرم که شما پلاسمافروشی می کنید؟ 

پلاسمای کرونایی ها، چند؟ 

وی تاکید می کند:ما اخلاقا برای اهداکنندگان توضیح می دهیم و اعلام می کنیم که پلاسمای اهدایی شما برای بیماران مبتلا به کرونا استفاده می شود و ممکن است که بیمار را نجات دهد. البته هنوز کارآزمایی بالینی به نتیجه نرسیده است، اما تاکنون نتایج خوبی داشته و ممکن است جان کسی را نجات دهد. ضمن اینکه یک ساعت زیر دستگاه می مانی. با این توضیحات سه الی چهار درصد اهداکنندگان منصرف شده و بازمی گردند. ما کسی را فریب نمی دهیم. به هر بهبودیافته کرونایی که پلاسما اهدا می کند، ۱۰۰ هزار تومان می پردازیم که هزینه رفت و برگشت و یک ساعت وقتی است که برای اهدای پلاسما صرف می کند. در دنیا خیلی بیشتر از این اعداد و ارقام به اهداکنندگان می پردازند و نتیجه این می شود که در آمریکا ۱۵ هزار اهداکننده پلاسما مراجعه می کنند، اما در کشور ما ۱۰۰۰ نفر مراجعه می کنند. اگر این اقدام را هم انجام ندهیم و همین میزان اهداکننده هم برای اهدای پلاسما مراجعه نکنند، پاسخ بیماری را که بر روی تخت بیمارستان خوابیده است، چه کسی می دهد؟. 

عشقی ادامه می دهد:البته بسیاری از اهداکنندگان این پول را نمی گیرند و به صورت داوطلبانه پلاسما اهدا می کنند، اما نباید به آن کسی که کارگر است، بیمار شده، شغلش را از دست داده، یک ماه در خانه است و حالا هم که بهبود پیدا کرده است، برای اهدای پلاسما مراجعه کرده، هزینه ای برای جبران هزینه های رفت و آمدش بپردازیم؟. البته این اقدام یک حسن دیگری هم دارد و آن اینکه اگر پلاسما به هر دلیلی مصرف نشد و روزی خواستیم آن را برای تبدیل به دارو به کمپانی های خارجی ارسال کنیم، از نظر اخلاقی مدیون مردم نیستیم. 

عشقی در ادامه صحبت هایش تاکید می کند:افرادی که چهار سال تمام اطلاعات غلط به مردم می دادند که پلاسما مورد نیاز مصرفی است، بیایید و پلاسما اهدا کنید، چرا این صحبت ها را مطرح کردند؟. شخصا در اصفهان دیدم که در روزهایی که کمبود خون داشتیم، جوانی بر روی تخت خوابیده بود و داشت پلاسما اهدا می کرد. به او گفتم چرا پلاسما اهدا می کنی؟. گفت، برای من توضیح دادند که به پلاسما بیشتر نیاز داریم، هرچه نیاز باشد همان را اهدا می کنم. مردم ما چنین بخشندگی دارند. من همانجا به پزشک درمانگاه عتاب کردم که گفت ما را مجبور کردند که به بُرش استانی تولید پلاسما برسیم و تا آخر ماه میزان مشخصی پلاسما دریافت کنیم. 

اعتمادفروشی برای دریافت پلاسما!

 مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه برخی در این میان اعتماد فروشی کردند، می گوید:برخی داشتند اعتماد و آبروی سازمان انتقال خون را می فروختند. نتیجه چنین سیاستی این شد که سازمان انتقال خون که بر حسب اسناد موجود اعلام کرده بود در یک برنامه سه ساله، سالی ۲۰۰ هزار لیتر پلاسمای تولیدی، بدون پرداخت پول به مردم و بدون چشمداشت، در اختیار کارخانه ها گذاشته و برای کشور دارو تولید می کند و برای این اقدام ۶۰ دستگاه مخصوص پلاسما فرزیس آورد که ۴۰ دستگاه به صورت امانی بود و ۲۰ دستگاه را هم خریداری کرده و در قبال آن ۲۰۰ هزار سِت خریده بود، اما دیدیم که در عرض سه سال حتی نیمی از این سِت ها مصرف نشد. 

سیاستی که شکست خورد 

عشقی ادامه می دهد:با همه این اقدامات و با تبلیغ اهدای پلاسما، به طور متوسط توانستند بطور میانگین سالی ۱۰ هزار لیتر پلاسما دریافت کنند. در سال اول که سال ۱۳۹۵ و سال تنظیم سند بود، ۹۴۵ لیتر پلاسما دریافت کردند سال دوم حدود ۶۰۰۰ لیتر، سال سوم ۱۸ هزار و ۱۰۰ لیتر و سال چهارم ۱۷ هزار و ۵۰۰ لیتر پلاسمافرزیس دریافت کردند و مجموعا طی چهار سال ۴۳ هزار لیتر پلاسمای تولیدی جمع آوری کردند. یعنی بجای حداقل ۶۰۰ هزار لیتر در سه سال ۴۲ هزار لیتر حاصل شد! باید پرسید برای اینکه متوجه شویم که یک سیاست شکست خورده است، چه نتایجی را باید ببیند. سیاست دروغ گفتن به مردم، عدم جبران هزینه ها و رقابت با بخش خصوصی شکست خورده است. این درحالی بود که بخش خصوصی با ۱۱ مرکز سالی ۲۵۰ هزار لیتر پلاسمای تولیدی جمع آوری کرد، اما آقایانی که ادعای مدیریت عالی می کنند، با ۱۷ مرکز و حتی با اتکا به قدرت نظارتی دولتی به طور متوسط سالی ۱۰ هزار لیتر پلاسمای تولیدی جمع آوری کردند. 

وی تاکید می کند:اهداکنندگان سالانه بین ۱۰ تا ۱۲ بار برای اهدای پلاسما به بخش خصوصی مراجعه می کردند، اما در سازمان انتقال خون میزان مراجعه اهداکنندگان پلاسما سالی ۰۳/۱ بار در سال بوده است. در عین حال اهدای خون ما که سال ها روندی افزایشی داشت و به شاخص ۲۷ در ۱۰۰۰ رسیده بود و به آن افتخار می کردیم، دقیقا از سال ۱۳۹۵ که آقایان این سیاست را آغاز کردند، سقوط کرد و به ۲۵٫۶ در ۱۰۰۰ کاهش یافت. همین کاهش اهدا سبب شد ۱۰ هزار لیتر پلاسمای بازیافتی ما هم کاهش یابد و عملا به ازای سه سال تلاش مستمر، سرافکندگی کامل سیستم باشد. من برای اینکه بگویم این سیاست شکست خورده است، چند دلیل باید بیاورم؟. 

کدام نوع پلاسما را سازمان انتقال خون جمع آوری می کند؟ 

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه من اعلام کردم که با این نتایج، پلاسمای نوع دوم را نمی خواهیم و برایش هزینه هم نمی کنیم، می گوید:من جمع آوری پلاسمای بازیافتی، پلاسمای ویژه و پلاسمای بهبودیافتگان کرونا را وظیفه سازمان انتقال خون می دانم. از طرفی با توجه به این نتایج جمع آوری پلاسمای تولیدی نوع دوم را به بخش خصوصی واگذار کردیم. ما در حوزه کارآزمایی بالینی پلاسمای بهبودیافتگان بیماران کرونا با بخش خصوصی ارتباط داریم، به صورت شفاف و روشن به وزارت بهداشت اعلام کرده ام، بخش خصوصی هم طراحی و مطالعه کرده و حامی مالی شده است و تاکنون هم هیچ مطلبه ای از ما نداشته است. 

عشقی افزود:مردم یک تیتر “پلاسمافروشی در ایران بیداد می کند” را می بینند و معمولا دیگر بقیه مطلب را نمی خوانند. 

هیچ چرخشی در سیاست هایم نکرده ام 

وی می گوید:برخی مدعی اند که من اعلام کرده ام که ما جمع آوری پلاسمافرزیس تولیدی را قطع می کنیم، اما حالا چرخش ۱۸۰ درجه ای کرده ام. باید تاکید کنم که من هیچ چرخشی نکرده ام، بلکه همانطور که از ابتدا اعلام کردم و مصوبات آن بصورت مکتوب در شورای عالی سازمان انتقال خون وجود دارد، جمع آوری پلاسما به روش بازیافتی در سازمان انتقال خون ادامه دارد و ان شاالله بیشتر هم می شود. جمع آوری پلاسمای تولیدی به این مفهوم که آن را جمع آوری کرده و برای تبدیل دارو به کمپانی ها ارسال کنیم، فعلا متوقف شده و از طریق بخش خصوصی انجام می شود. زیرا این اقدام در حیطه وظایف ما نیست و سیاست شکست خورده تجربه چهار ساله قبل نیز آن را ثابت کرد. سرمایه گذاری و تاسیس و راه اندازی پالایشگاه هم کار دولت نبوده و نیست و به همین دلیل سازمان خصوصی سازی شرکت پالایش و پژوهش را سال ها قبل به بخش خصوصی واگذار کرد. در عین حال همانطور که در مصوبه شورایعالی دو ماه قبل از کرونا به تصویب رسید، اعلام کردم که جمع آوری پلاسما فرزیس تولیدی در مورد افراد پرپادتن که در حال حاضر شامل پلاسمای کرونایی های بهبودیافته می شود، از سوی سازمان انتقال خون ادامه می یابد. 

عشقی با بیان اینکه از واحدهای فنی، تضمین کیفی، معاونت توسعه و… سازمان انتقال خون تشکر می کنم که کل ایام عید را وقت گذاشتند تا این خدمت برای مردم فراهم شود، می گوید:بنابراین سیاست ما تغییری نکرده است. فردی که ادعا می کند که سیاست من تغییر کرده، به صورت شفاف اعلام کند. 

وی می گوید:نکته مهمی که باید مورد توجه قرار داد این است که دوستان یک جای دنیا را پیدا کنند که جمع آوری پلاسمای ویژه یا هایپر ایمیون بدون پرداخت پول به اهداکننده انجام می شود. اعلام کردند که قلب بنیان گذار سازمان انتقال خون آزرده می شود، اما نمی دانند که در سازمان انتقال خون از روز اولی که سازمان انتقال خون تاسیس شد تا امروز، برای جمع آوری پلاسمای هایپر ایمیون به اهداکننده پول می دهند!. این فرد باید ادعایش را ثابت کند. حتی در دوره قبلی سازمان انتقال خون نیز برای این نوع پلاسما پول پرداخت می شد و برایش در شورای عالی سازمان مصوبه داریم. مدیران و مشاورین عالی قبلی ایشان، ماده دو اساسنامه سازمان را نمی دانند؟. همه می دانند، ما هم می دانیم و برای جمع آوری پلاسمای هایپر ایمیون به پرداخت مشوق های جبرانی مادی ادامه خواهیم داد. 

پلاسمای هایپر ایمیون فراموش شده بود 

عشقی می افزاید:دوستان آنقدر درگیر جمع آوری پلاسما فرزیس شدند که در آن چهار سال پلاسمای هایپر ایمیون را فراموش کرده بودند. به طوری که طبق آمارها با اینکه در یک بازه زمانی ۴ ساله تا دی ماه ۱۳۹۳ بیش از ۷۰۰۰ لیتر پلاسمای هایپر ایمیون به کمپانی ها داده بودیم که به دارو تبدیل شده بود، اما پس از آن در طی پنج سال تاکنون مجموعا کمتر از ۴۰۰۰ لیتر پلاسمای هایپر ایمیون جمع آوری شده است. جالب این است که نه تنها حجم این نوع پلاسما کاهش یافت، بلکه جمع آوری این نوع پلاسما در برخی از شهرهای ما اساسا تعطیل شد. حتی پلاسمای ضدهاری تهران تعطیل شد. اگر بنیان گذار سازمان انتقال خون قلبش به درد آید، از این نیست که چرا ما هم مانند سایر مناطق دنیا رفتار می کنیم، بلکه از این می رنجد که پلاسمای ضدهاری که قبل از انقلاب در تهران تولید می کردیم، در دوره قبلی در تهران تعطیل شد. 

مدیرعامل سازمان انتقال خون همچنین می گوید:دوستان می گویند در هلند فلان کمپانی برای جمع آوری پلاسما پول نمی دهد، بله درست است این کمپانی پول نمی دهد، اما می دانید چگونه برای تامین داروی مورد نیاز کشورشان کمپانی خود را می چرخانند؟. می روند پلاسما را از جاهایی مانند مجارستان که پولی است، می خرند و دارو تولید می کنند. 

نتایج کارآزمایی بالینی پلاسمادرمانی بر روی کرونایی ها 

عشقی در ادامه صحبت هایش درباره سرانجام کارآزمایی بالینی پلاسما درمانی بر روی بیماران کرونایی، اظهار می کند:مطالعه ای در بحران کووید-۱۹ برای بیماران بسیار بدحال انجام دادیم و ۵۰ بیمار بسیار بدحال را گزارش کردیم که بر اساس گزارش میزان مرگ و میر در ۱۴ روز اول بعد از تزریق پلاسما، برای بیمارانی که پلاسما را در هفت روز ابتدای بیماری شان دریافت کردند، ۱۸ درصد و در کسانی که پلاسما دیر به آنها تزریق شد، ۵۰ درصد بود. سپس میزان پیگیری بیمار بعد از تزریق پلاسما را از دو هفته به یک ماه افزایش دادیم. نتیجه این شد که میزان مرگ و میر در بیمارانی که پلاسما را زودتر دریافت کرده بودند، ۲۶ درصد و بیمارانی که پلاسما دیرتر به آنها تزریق شده بود، ۵۶ درصد بود. بنابراین تفاوت به صورت واضح بود. 

وی ادامه می دهد:در کارآزمایی بالینی که باید دو گروه کاملا مشابه را مورد مطالعه قرار داده و پلاسمادرمانی را برای یک گروه انجام داده و برای گروه دیگر انجام ندهیم، میزان مرگ و میر در بیمارانی که پلاسما دریافت کردند، نسبت به بیمارانی که پلاسما دریافت نکردند، تقریبا ۱۰ درصد افزایش مرگ و میر در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ داشتیم که پلاسما دریافت نکرده بودند. حال اگر سن مبتلایان بالای ۵۵ سال باشد، میزان مرگ و میر بیش از ۲۰ درصد در گروه پلاسمادرمانی نسبت به گروه شاهد کاهش داشت. میانگین اقامت در بیمارستان هم در بیماران کرونایی که پلاسما را دریافت کرده بودند بیش از سه روز کمتر بود. 

عشقی با بیان اینکه تاکنون ۲۰۰ بیمار را مورد مطالعه قرار دادیم، می گوید:متاسفانه مجلات بین المللی مقالات ایران را به سختی چاپ می کنند. این درحالیست که مطالعه پلاسما درمانی بر روی ۴۵ بیمار در تگزاس آمریکا به راحتی چاپ شد. 

حرف هایم مستند است 

وی تاکید می کند:خدا را شکر می کنم که در این زمان به انتقال خون آمدم و فکر می کنم توانستم به وظیفه ای که در قبال مردم و کشور داشتم، عمل کنم. تاکنون اخلاق را رعایت کردم و امروز هم بدلیل ادامه و تشدید ادعاهای ناصواب و نادرست همه چیز را با جزییات مطرح کردم. در عین حال اگر صحبتی کردم و دوستان فکر می کنند که اعداد و ارقامی که ارائه دادم، اشتباه است، در خدمت شان هستم. مستند همه حرف هایم وجود دارد. خوشحال می شوم که متوجه شوم جایی اشتباه کرده ام. زیرا دلم می سوزد. من ده ها بار با چندین کارشناس که در سیستم قبلی کار کرده اند، تمام مسیر را مرور کردیم و به این نتیجه رسیدیم که پلاسما فرزیس تولیدی را برای هایپر ایمیون و پر پادتن ها در سازمان انتقال خون جمع آوری کنیم، اما برای تولید سایر داروهای مشتق از پلاسما از طریق پلاسما فرزیس، بخش خصوصی باید فعالیت کند. 

فعلا بخش خصوصی نباید وارد جمع آوری پلاسمای هایپر ایمیون شود 

وی درباره ورود بخش خصوصی به حوزه جمع آوری پلاسمای هایپر ایمیون، می گوید:در این زمینه اختلاف سلیقه وجود دارد. بنابر دلایلی فعلا شاید بهتر باشد که بخش خصوصی وارد این قضیه نشود؛ چراکه به طور کلی بعضا مداخله ای در پلاسمای هایپر ایمیون انجام شده و متعلق به یکسری افراد خاص و پرپادتن است و این مداخله باید تحت نظر حاکمیت باشد. زیرا نظارت بسیار بالایی می خواهد و نه تنها باید در برابر قانون، بلکه در برابر چند نسل پاسخگو باشیم؛ چراکه اگر در این حوزه کوچک ترین مشکلی ایجاد شود، باید پاسخ چند نسل را بدهیم. بنابراین حاکمیت باید درگیر باشد. در عین حال سطح آنتی بادی این افراد بالاست و شاید تمایل نداشته باشند که کسی متوجه این موضوع شود. به عنوان مثال شاید فردی که به کووید-۱۹ مبتلا شده و بهبودیافته، تمایل نداشته باشد که کسی از این موضوع باخبر شود. در نتیجه حفظ محرمانگی اطلاعات وظیفه حاکمیت است. بنا بر این دو دلیل معتقدم که بخش خصوصی فعلا نباید وارد این حوزه شود. 

عشقی ادامه می دهد:من نظر خودم را می گویم. طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی و اساسنامه انتقال خون، توزیع خون و فرآورده های خونی سالم جهت مصرف در بیماران، منحصرا در اختیار سازمان انتقال خون ایران است و کسی نمی تواند از مردم خون دریافت کرده و توزیع کند، بلکه فقط انتقال خون می تواند این اقدام را انجام دهد. بنابراین بخش خصوصی اجازه توزیع پلاسما در بیمارستان ها را ندارد. بنابراین چرا باید به این حوزه ورود کنند؟. اگر برای تولید دارو است که فعلا هیچ کمپانی داخلی و خارجی مجوز تولید دارو را ندارد. از منظر ذخیره سازی برای تولید دارو نیز فعلا زمان مناسب برای تبدیل این پلاسما به دارو نیست. اگر پلاسمای کرونایی های بهبودیافته از سوی بخش خصوصی جمع آوری شود، چگونه نیاز بیمارانی را که در کشور به کرونا مبتلا شده اند، رفع کنیم؟. در درازمدت موافق این موضوع هستم، اما فعلا وقت این کار نیست. 

وی با بیان اینکه اصلا با حضور بخش خصوصی به ویژه در حوزه پلاسما فرزیس تولیدی مخالف نیستم، می گوید:البته چند روز پیش در کمیته پلاسمای سازمان غذا و دارو تصویب کردیم که باید جلو درب مراکز خصوصی جمع آوری پلاسما تابلویی نصب کنند که بر روی آن درج شده باشد که این مرکز هیچ وابستگی به سازمان انتقال خون ندارد. البته ما بر روی آن ها نظارت داریم، اما این مراکز وابسته به سازمان انتقال خون نیستند.

انتهای پیام/م