راه شاد زندگی کردن بدون بچه برای زوج های نابارور

زوج های نابارور چگونه میتوانند بدون بچه شاد باشند؟

زنگ ساعت به صدا درمی آید. هشتِ صبح، مثل تمام روزهای این سی سال زندگی مشترک. زن، چشم هایش را به هم فشار می دهد و باز می کند. لبخند می زند:یک صبحِ آرام دیگر. یک روز تازه. یک فرصت نو برای محبت. محبت به همراه مهربان و تکیه گاه محکمش در این سفر سی ساله. مردی که سی سال پیش، بی هوا و آرام و دلپذیر، میهمان قلبش شده بود و از همان لحظه ای که مَحرم دلش شد و در صحن حرم امام مهربانی ها، دست ظریفش را در دست مردانه اش گرفت، گفت:«به آقا قول می دهم همیشه هوای دلت را داشته باشم…!» و نه فقط در لحظات شاد و شیرین سال های اول زندگی که در روزهای سخت و تلخ بعدش، روزهایی که فهمیده بودند هیچ وقت صاحب بچه نخواهند شد و هیچ وقت طعم پدری و مادری کردن برای کودکی را نخواهند چشید هم، هوای دلش را داشت.

سوال های ناتمام اطرافیان، نگاه های پر از ترحم، تلاش و دارو و درمان، زیارت و چله و نذر و نیاز، حسرت و حسرت و حسرت، زن را، دنیای زن را عوض کرده بود و لبخندش را کمرنگ. اما مرد، نه تنها همانی که بود ماند، بلکه حتی مردتر و محکم تر زندگی و آشیانه مشترکشان را از توفان حرف و حدیث ها، تردیدها و یاس ها، تکرار و ملال و افسردگی حفظ کرده بود؛ طوری که زن هم کم کم از پیله سرد سکوت، بیرون آمده بود. نگاهی به موهای سپید مرد که هنوز خواب است می اندازد. هنوز جذاب و دوست داشتنی است. درست مثل همان سال هایی که تازه داشتند دردِ نداشتن را، نداشتن جنینی که قلبش بتپد، نوزادی که دست ظریفش را دور انگشتانشان حلقه کند، کودکی که اولین قدم هایش را بردارد، نوجوانی که لبخند بزند و جوان رعنایی که عصای پیری شان باشد، مزه مزه می کردند؛ طعم تلخی داشت اما مرد میان دریای پر تلاطم زندگی، آن قدر محکم سکان کشتی کوچکشان را چسبید تا به لطف صبوری هایش، ملوان دریازده دوباره جان گرفت و وقتی از روی عرشه توفان زده فریاد زد:«آسمان صاف شد، دریا آرام است، کشتی شکسته است ولی خدا با ماست» زن از ته دل خندید و روزگارشان دوباره رنگ گرفت…

مشکلاتی در روابط زوج های نابارور

امروز می خواهیم درباره زندگی مشترک، بدون بچه حرف بزنیم. درباره زندگیِ زوج های نابارور. زوج هایی که سال ها از زندگی مشترکشان می گذرد اما با وجود علاقه شان، صاحب فرزند نشده اند. زوج هایی که بچه ندارند اما یکدیگر را دارند. امروز می خواهیم بگوییم بچه دار نشدن، آخر خط زندگی مشترک نیست. جریان قوی زندگی، بدون حضور بچه هم ادامه دارد. کافی است با آن همراه شویم تا سال های سال، عاشقانه در کنار هم بمانیم و به پای هم پیر شویم!

ناباروری چیست و چه ابعادی دارد؟

آغوش های خــالی از بچه!
در علم پزشکی، ناباروری به شرایطی گفته می شود که زن و شوهری در سن باروری، پس از ۱۲ ماه انجام فعالیت زناشوییِ طبیعی و بدون استفاده از روش های پیشگیری، یا بچه دار نشوند یا توانایی به پایان رساندن دوران بارداری و به دنیا آوردن نوزاد زنده را نداشته باشند. ناباروری می تواند منشاء پدری یا منشاء مادری داشته باشد.

ناباروری؛ تشخیص و درمان
دکترمحمدمهدی آخوندی، رئیس مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینای تهران در گفت و گو با خبرگزاری زنان، با اشاره به اینکه هم اکنون، بیش از ۲۰ درصد از زوج های ایرانی با مشکل ناباروری دست به گریبان هستند، می گوید:«ناباروری تنها یک مسئله پزشکی نیست، بلکه ابعاد مختلفی به لحاظ مسائل روحی، خانوادگی و اجتماعی برای زوج ها به همراه دارد. تشخیص و درمان ناباروری کاری کاملا گروهی و بین رشته ای است و باید با همکاری متخصصان رشته های مختلف، از جمله زنان و زایمان، جنین شناسی، ایمونولوژی، آندرولوژی، ژنتیک، غدد و روان پزشکی در مراکز درمان ناباروری انجام شود.»

سه میلیون زوج نابارور در ایران!
همین چند ماه پیش بود که مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در گفت و گو با ایرنا، از وجود سه میلیون زوج نابارور در ایران خبر داد و با اشاره به این آمار، از تلاش برای رایگان شدن هزینه های درمان این زوج ها سخــــن گفــــت. دکتــر محمد اسماعیـــل مطلـق تاکید کرد:«با پیگیـری وزیر بهــداشــت، درمــان و آمــــوزش پــزشــکی امیـــدواریـــم که هـــزینــه های درمانـــی و دارویـــی زوج های نــابــارور رایــگان شــود.» وی همچنیــن با اشـــاره به این که بسیـاری از مشــــکلات در بحث نابـــاروری با آمـوزش و انجـام اقدامــات پیشـــگیرانه قابــل درمــان است، اضافه کرد که کارگروه ویـژه ای در معـــــاونـت بهداشــتی وزارت بهــــداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شده است تا در زمینه شناسایی عوامل و فاکتورهای ناباروری اقدام کند.

مهم ترین علت افزایش ناباروری در ایران
ماریا صادقی، دبیر انجمن علمی مامایی ایران در گفت و گو با همشهری آنلاین، معتقد است:«مهم ترین علت افزایش ناباروری در مردان و زنان ایرانی، به تعویق انداختن بارداری است. کارشناسان بهترین سن باروری را برای زنان بین ۲۳ و ۲۴ سال اعلام می کنند و معتقدند که از این سن به بعد، میزان باروری کم و کمتر خواهد شد و درصورت باردارشدن، احتمال عوارض بارداری برای مادر و جنین بیشتر است. زوج های جوان با توجه به افزایش آمار ناباروری در کشور، بارداری را به تعویق نیندازند و با تشخیص و درمان به موقع و مناسب، زمینه فرزندآوری خود را فراهم کنند.»

مشکلاتی در روابط زوج های نابارور

چگونه عوارض روانی بچه دار نشدن را به حداقل برسانیم؟

بـهـتـریـن بـرخـورد بـا مسئله نـابـاروری
معمولا احساس بی کفایتی جزو شایع ترین احساساتی است که در زن یا مرد نابارور ایجاد می شود. علایم اضطراب و افسردگی در میان زوج های نابارور از دیگر زوج ها بیشتر است و متاسفانه روابط بین فردی زوج های نابارور نیز با مشکلات زیادی همراه است. بسیاری از داروهای مورد استفاده در درمان ناباروری دارای هورمون های مختلف است و می تواند در میزان سطح طبیعی هورمون های بدن زن یا مرد اختلال ایجاد کند و به همین دلیل مواجهه با اختلال خواب، افسردگی و پرخاشگری در زوج های نابارور تحت درمان به ویژه خانم ها چندان دور از انتظار نیست. از طرف دیگر چرخه درمان ناباروری با برنامه های خاصی همراه است و در مواردی این برنامه ها باید در روابط نزدیک زن و مرد دخالت داشته باشد و ممکن است تمام این مسائل بر سلامت روان زوج ها اثر منفی بر جای بگذارد. ضمن اینکه درمان های ناباروری در بیشتر موارد هزینه بر است و بار مالی سنگینی بر زوج ها تحمیل می کند. برخی اوقات هم عدم موفقیت در درمان، باعث شکل گرفتن حس شکست و عوارض ناشی از آن در زن و مرد می شود. با این حساب می بینید که نه تنها مسئله ناباروری، بلکه روند درمان ناباروری هم می تواند فشار روانی زیادی به زن و مرد وارد کند.

آتش بیار معرکه نشویم
وقتی پزشکان به یکی از زوج ها می گویند:«به دلیل مشکلی که شما داری، نمی توانی بچه دار شوی»، احساس بی کفایتی در این فرد به وجود می آید؛ چه دیگران به او عکس العملی نشان بدهند چه ندهند. اما واکنش اطرافیان (همسر یا خانواده) می تواند باعث تشدید این حس نقص و بی کفایتی در فرد نابارور شود. حتی دید جامعه به موضوع ناباروری هم می تواند در احساس زن یا مرد نابارور نقش موثر داشته باشد. متاسفانه گاهی در جامعه در مورد ناباروری دید منفی وجود دارد و این دید منفی ممکن است خیلی سریع به فرد نابارور منتقل شود و زندگی او را به هم بریزد. مثلا پیشنهاد جدایی یا ازدواج مجدد که معمولا از سوی خانواده فرد سالم مطرح می شود، می تواند به سادگی کانون خانواده زوج نابارور را از هم بپاشد. با این حساب، حضور اطرافیان در کنار چنین زوج هایی باید مهربانانه و حمایت گر، به همراه پیشنهادهایی برای حفظ کانون خانواده باشد و نباید با حرف ها و رفتارهای منفی، نقش آتش بیار معرکه را بازی کنند.

فرد نابارور، در مشکلش مقصر نیست
اگر قرار است زوجی که بچه دار نمی شوند با هم زندگی کنند و فرزندی را به فرزندخواندگی بپذیرند یا حتی بدون بچه تا آخر عمر در کنار هم باشند، باید بدانند چطور با یکدیگر رفتار کنند. رفتار همسر سالم نسبت به همسر نابارور به برداشت او نسبت به این مسئله بستگی دارد. گاهی همسر سالم بر این باور است که درباره این موضوع خیلی گذشت کرده و از حق مسلم خود در زندگی چشم پوشی کرده است، بنابراین همسرش باید قدر این گذشت و فداکاری را بداند. این نوع نگرش به سادگی روی رفتار فرد اثر می گذارد و می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در روابط زوج شود. از طرف دیگر برخی از همسران سالم بر این باورند که مسئله ناباروری همسر آنها، مشکلی است که خود شخص نقشی در ایجاد آن نداشته و ممکن بود این بیماری یا مشکل، شامل حال خودش یا هر فرد دیگری هم بشود. یعنی این گروه از همسران، طرف مقابل را در مشکل پیش آمده مقصر نمی دانند و بنابراین او را بدهکار خود نمی بینند. به طور حتم زندگی و روابط چنین زوجی از آرامش و منطق بیشتری برخوردار است.

بچه خوشبختمان می کند؟
زندگی مشترک، یعنی من کسی را دوست داشته باشم و بدانم دوستم دارد. برایش وقت بگذارم و برایم وقت بگذارد. نگرانش بشوم و بدانم برایش مهم هستم و نگرانم می شود و… زندگی مشترک، یعنی مجموعه ای از اندیشه، احساسات و تجربیاتی که به ما آرامش می دهد؛ حتی بدون بچه.

مشکلاتی در روابط زوج های نابارور

جای خالی بچه را پر کنیم
بله! بیشتر زندگی های مشترک، پس از یکی دو سال، دچار تکرار و رکود می شود. برخی به این ریتم تکراری، با وجود و حضور یک یا چند بچه هیجان می بخشند و برخی دیگر که صاحب بچه نمی شوند می توانند این خلأ را با فعالیت های مفید دیگری پر کنند. اشتغالِ هر دو طرف به کار، فعالیت های فرهنگی هنری، فعالیت های ورزشی، امور خیریه و حتی همکاری و مشارکت در حمایت از کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست، مسافرت های دونفره، شرکت در دوره های دوستانه، شرکت در کلاس های آموزشی مباحث مورد علاقه و… از جمله این جایگزین هاست.

دل به مشیت الهی بسپاریم…
بر اساس آموزه های دینی، در حیات دنیوی، آنچه به انتخاب ما نبوده و برایمان مقدر شده، بهترین شرایط برای رشد ماست و آنچه تمام ظرفیت روحی ما را فعال می کند، ابتلاء و امتحاناتی است که در قالب فرصت های خوشایند و ناخوشایند زندگی، ظهور و بروز می کند. البته در مقابل، پیش روی تک تکمان مسیرهای متفاوت، فرصت انتخاب های گوناگون و توانمندی های مناسب برای رشد مادی و معنوی هم فراهم شده است که باید برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی، به بهترین شکل مدیریت شان کنیم. حضرت علی(ع) که آگاهی کامل از سنت های دنیوی داشتند، در خطبه ۱۱۴ نهج البلاغه می فرمایند:«دنیا تیراندازی است که تیر بلا را در چله کمان گذاشته و مترصد است که با تمام توان به سوی شما تیراندازی کند.

جراحت این تیر، درمانی ندارد. آن ها که سالمند با تیر بیماری؛ آن ها که ثروتمندند با تیر فقر؛ آن ها که موفقند با تیر ناکامی و همه آن ها که زنده اند با تیر مرگ مجروح می شوند. هیچ کس از این دنیا به سلامت نمی گذرد، مگر اینکه با استفاده از فرصت های همین دنیا، ره توشه ای از سلامتی بردارد.» به بیان دیگر، راه سعادت ابدی ما از جاده ای به نام دنیا می گذرد که با وجود دشواری، بی وفایی و فناپذیری اش، پله ای است برای ارتقا و باید با پذیرش آنچه دست ما نبوده و مدیریتِ آنچه در اختیار ماست، بهترین گام ها را برداریم. باید آن چه را که غیرقابل تغییر است بپذیریم و آنچه را تغییر دادنی است، با توکل و تلاش تغییر دهیم و فرق بین این دو را بدانیم و بابت هر دو شکرگزار باشیم.